Wśród gości z całego świata pojawili się m.in. Donald Tusk – przewodniczący Rady Europejskiej, Jeffrey Sachs – jeden z najbardziej wpływowych ekonomistów świata i współautor polskiej transformacji, Maroš Šefčovič – wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej, Norbert Röttgen – przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Bundestagu, Emma Marcegaglia – prezydent BUSINESSEUROPE, Luciano Floridi – profesor Instytutu Internetu z brytyjskiego Oksfordu, Lev Manovich – dyrektor Software Studies Initiative z USA, Fiodor Łukianow – redaktor naczelny pisma „Russia in Global Affairs” z Rosji, Lutz Finger – dyrektor działu Data Science w LinkedIn w USA, Salvatore Babones – amerykański profesor socjologii na Uniwersytecie w Sydney, czy Olivier Roy – profesor Europejskiego Instytutu Uniwersyteckiego we Florencji.

W tym roku EFNI dużo czasu poświęciło kryzysowi migracyjnemu oraz konfliktom wokół Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie, a także za naszą wschodnią granicą – na Ukrainie. Uczestnicy Forum dyskutowali o konsekwencjach rosnących radykalizmów religijnych i politycznych. To kolejne z ważnych zagrożeń, przed jakimi staje dziś Europa.
Mocno zaakcentowany został również jeden z najważniejszych wątków światowej debaty ekonomicznej: temat nierównej dystrybucji dochodów. Zaproszeni eksperci zastanawiali się, czy nierówności uniemożliwią odbicie się także europejskiej gospodarce.

„Analizując nasze tegoroczne tematy z perspektywy biznesu, będziemy zastanawiać się, czy to, co niektórzy politycy przedstawiają jako zagrożenia, możemy przekuć w szansę, i jak nad tym, w czym niektórzy upatrują końca, budować nowy początek” – komentuje Henryka Bochniarz, prezydent Konfederacji Lewiatan, wiceprezydent BUSINESSEUROPE.
Na EFNI 2015 dyskutowano nie tylko na temat zagadnień ujętych w tytule tegorocznej konferencji, ale również o koniecznych przewartościowaniach i priorytetach, jakie Zachód musi przyjąć, by na nowo uporządkować świat. Rozmawiano także o tym, czy w obliczu konfliktu z Ukrainą Rosja może spełnić pokładane w niej dotąd nadzieje jako ważny europejski partner gospodarczy i rynek zbytu, oraz o tym, czy Transatlantyckie Partnerstwo jest w stanie pogodzić związane z nim różne oczekiwania i obawy.

Tegoroczne Forum zakończyło przyjęcie przez uczestników Deklaracji Sopockiej 2015, która stanowi w istocie podsumowanie najważniejszych wniosków z dyskusji i jest wyznacznikiem nowego kierunku dla polityki i gospodarki.

„Mówimy o potrzebie walki z nierównościami społecznymi, ale tak by nie wylewać dziecka z kąpielą, stosując protekcjonizm, renacjonalizację czy ograniczanie wolności gospodarczej. Nawołujemy do powrotu do korzeni i kierowania się wartościami, które stanowią fundament Europy. Mówimy zdecydowane nie budowaniu europejskiej fortecy zamkniętej na inność, różnorodność i pomoc tym, którzy uciekają przed wojną i prześladowaniami” – podkreśliła Henryka Bochniarz, prezydent Konfederacji Lewiatan. „Europejczycy podważają dokonania i wartości, bez których dotychczasowy sukces projektu europejskiego nie byłby możliwy. Zbyt często nasza polityka powodowana jest strachem, egoizmem i uprzedzeniami, które nie prowadzą do rozwiązań, lecz wzmacniają populistów i tumanią obywateli” – zapisano w tegorocznej Deklaracji Sopockiej, rysując jedno z zagrożeń stojących przed współczesną Europą.

Dokument został przekazany na ręce Donalda Tuska, przewodniczącego Rady Europejskiej. Podkreślił on, że wyzwania, jakie stoją przed Starym Kontynentem, nie oznaczają jego kryzysu. „Nie zgadzam się z pesymizmem podczas mówienia o stanie dzisiejszej Europy. Istotne jest to, żeby Europa odzyskała zdolność obrony tego, co dla nas najważniejsze i z czego możemy być dumni” – mówił Donald Tusk.
Głos zabrał również Jerzy Buzek, pełniący rolę przewodniczącego Rady Programowej EFNI: „Zdefiniowaliśmy ważne prawdy dla indywidualnych przedsiębiorców, jak najwięcej wolności, ale po drugiej stronie mamy makroekonomię, tam na pewno regulacje się przydają, żeby wolny rynek nie wymknął nam się z ręki. Nie zawsze jesteśmy w stanie zapanować nad trendami gospodarczymi, które są silniejsze niż regulacje państwowe” – mówił Jerzy Buzek. „Wymieniliśmy poglądy, dyskutowaliśmy o tym, z czym się zgadzamy, a z czym nie, to właśnie jest jądro demokracji” – dodał na zakończenie swojego wystąpienia.

Kluczowym mówcą zamknięcia gali był Jeffrey Sachs, dyrektor The Earth Institute, który przypomniał, jaką drogę przeszła Polska oraz Europa i jaką rolę powinna odegrać w rodzącym się zjednoczonym świecie.

„Gdy pisałem plan gospodarczy dla Polski w 1991, Jacek Kuroń powiedział mi, że mogę w nim napisać, co chcę. Kazał mi tylko zapisać pierwsze zdanie: »To jest plan powrotu Polski do Europy«” – wspominał Sachs. „W 1991 zjednoczona Europa była nie do wyobrażenia, a ja dzisiaj stoję tu i mówię, że możliwy jest zjednoczony świat. Europa ma poczucie, że jest w kryzysie z powodu uchodźców, jednak to właśnie Europa powinna teraz przewodzić. To Europa ma największe doświadczenie z emigracją” – mówił Sachs, odnosząc się do kryzysu emigracyjnego. „Wiodące kraje w prowadzonych przeze mnie badaniach szczęścia to kraje Unii Europejskiej. Nie martwcie się tyle, czerpcie radość. Ze wszystkich miejsc na świecie to Europa łączy idee, których potrzeba dla zjednoczonego świata” – podsumował.
Zakończone Europejskie Forum Nowych Idei po raz kolejny udowodniło, że mimo dynamicznych zmian geopolitycznych i potencjalnych sytuacji kryzysowych, nadal możliwa jest otwarta dyskusja przynosząca świeże spojrzenie na pojawiające się problemy. Uczestnicy wcześniejszych edycji Forum często celnie określali kierunki nadchodzących zmian.