ROK POMORSKIEGO RZEMIOSŁA 2025
Małgorzata Wokacz-Zaborowska, dyrektorka Pomorskiej Izby Rzemieślniczej Małych i Średnich Przedsiębiorstw
Rok 2025 został ustanowiony przez Sejmik Województwa Pomorskiego Rokiem Pomorskiego Rzemiosła. Wnioskodawcą tej inicjatywy była Pomorska Izba Rzemieślnicza Małych i Średnich Przedsiębiorstw w Gdańsku, która w czerwcu 2025 roku obchodzić będzie jubileusz 80-lecia swojej działalności. Przyszły rok obfitował będzie w wiele wydarzeń promujących pomorskich rzemieślników, ich organizacje i firmy oraz wybór kariery zawodowej w rzemiośle. Konferencje, gala, targi edukacyjne, warsztaty dla doradców zawodowych, dni rzemiosła, festyny odbywać się będą w całym województwie.
Niby zwykły poranek, ale nagle znika rzemiosło. Bułka przygotowana na śniadanie rozsypuje się w proch. Litery z porannej gazety spadają na podłogę, zostawiając puste strony. W schludnym biurze odpadają tapety ze ścian i z hukiem zawala się biurko. Eleganckiej kobiecie zmierzającej w pośpiechu do pracy nagle łamią się obcasy w butach. Schludne ubrania rozpadają się w strzępy. Koncert orkiestry przerywają zerwane struny wiolonczeli i skrzypiec, i dalej niszczejące pozostałe instrumenty. Awaria sieci wodociągowej powoduje gwałtowne wycieki z instalacji w budynkach i na ulicach. Z samochodów odpadają kolejne elementy, podobnie jak z elewacji budynków. Następnie budynki się zawalają, pękają nawierzchnie ulic. W kilka chwil świat staje w ruinach, po których krążą zagubieni, półnadzy, zarośnięci ludzie. Pojawia się pytanie – „jaki byłby świat bez rzemiosła?”
To skrót filmu zrealizowanego kilka lat temu w ramach kampanii promującej rzemiosło w Niemczech, przygotowanej przez Centralny Związek Rzemiosła Niemieckiego. Na końcu – jak to w filmie – pojawiają się napisy, a w roli aktorów pojawia się lista ponad dwieście zawodów rzemieślniczych. Ta krótka fabuła z pewnością w sposób zbyt przerysowany pokazuje rozpad świata w następstwie zniknięcia rzemiosła, jednak daje dużo do myślenia. Bo jaki byłby świat bez rzemiosła?
Wytwory pracy rzemieślników otaczają nas codziennie, wystarczy rozejrzeć się po mieszkaniu, wyjść na spacer po mieście. Stały się dla nas „oczywistą oczywistością” i rzadko sobie uświadamiamy, jak duże znaczenie ma praca rzemieślników i co za tym się kryje. Razowy chleb od lokalnego piekarza, domowe pączki przypominające smaki dzieciństwa u cukiernika dwie ulice dalej. Fryzjerka, która zawsze znajdzie dla nas termin, nawet dzień przed świętami. Szewc, który po raz dziesiąty uratuje ulubione botki. Krawiec, który magicznie ukryje mankamenty figury, dopasowując żakiet. Zegarmistrz, który naprawi stary zegarek po dziadku. Mechanik samochodowy, który przedłuży życie wysłużonego i ukochanego grata. Stolarz, który z małej dziupli stworzy funkcjonalny salon. Wiązanka ślubna od florystki, która po krótkiej rozmowie już wie, jakie kwiaty najbardziej do ciebie pasują i się nie pomyli. Hydraulik złota rączka, który uratuje cię przed zalaniem mieszkania. Jubiler, który ze starej broszki po prababci zrobi cudne kolczyki. I wiele, wiele innych wytworów pracy rzemieślników.
Postęp technologiczny powoduje, że część zawodów rzemieślniczych nabiera unikatowego charakteru, a nawet zanika bezpowrotnie jak sitarz czy powroźnik. Choć też są i takie, które po okresie zapaści przeżywają swój renesans, jak np. kowal czy szkutnik, zyskujący na popularności w mocnej w naszym kraju branży budowy jachtów. Jednocześnie pojawiają się też nowe zawody rzemieślnicze, tzw. zawody przyszłości w rozwijających się nowoczesnych branżach jak energetyka, ekologia czy elektromobilność. Rzemiosło zmienia się, a rzemieślnicy coraz chętniej sięgają po technologie cyfrowe czy korzystają z narzędzi innowacyjnego marketingu. Co istotne, nadal przykładają dużą wagę do tradycyjnego etosu pracy, który opiera się na szacunku do klienta, ale też i obrabianego materiału, na przekazywaniu wiedzy i doświadczenia z pokolenia na pokolenie – albo z mistrza na ucznia, czy też na odpowiedzialnym funkcjonowaniu w ramach lokalnej społeczności.
Według badań przeprowadzonych przez PARP, około 25% wszystkich mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce to firmy z branż rzemieślniczych. Według danych GUS-u liczba aktywnych przedsiębiorstw sektora MŚP w 2021 roku wynosiła w przybliżeniu 2,3 mln. Można więc przyjąć, że rzemiosłem według szerszej definicji tego pojęcia zajmuje się w Polsce około 540 tys. firm, w tym ponad 350 tys. firm spełnia prawne kryteria rzemiosła. Zatem udział rzemiosła w gospodarce pozostaje znaczący. Dominującymi branżami w polskim rzemiośle są: budowlana i produkcji materiałów budowlanych, drzewna, tekstylna i odzieżowa, metalowa, elektrotechniczna i elektroniczna oraz spożywcza. Ważnym obszarem jest rzemiosło artystyczne, tak jak na Pomorzu branża złotniczo-jubilerska i bursztyniarska, czy stolarstwo artystyczne. Rzemieślnicy odgrywali i nadal odgrywają ogromną rolę w rozwoju gospodarczym, społecznym i kulturalnym Pomorza i całego kraju. Dzisiaj pomorskie rzemiosło łączy wielowiekową tradycję z nowoczesnymi technologiami, a rzemieślnicze firmy z sukcesami konkurują na międzynarodowych rynkach.
Rok Pomorskiego Rzemiosła służyć będzie prezentacji dziedzictwa materialnego i niematerialnego rzemiosła. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się i współtworzenia tej niezwykle ciekawej i inspirującej opowieści o rzemiośle w 2025 roku – Roku Pomorskiego Rzemiosła.
Więcej informacji: www.pomorskaizba.pl