Na zdjęciu: Agnieszka Majewska i Adam Abramowicz. 

Przedsiębiorcy mogą liczyć na wsparcie Rzecznika MŚP w Gdańsku

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców stoi na straży praw mikro, małych i średnich przedsiębiorców, pełniąc rolę organu ochrony prawa przedsiębiorców.

Działania Rzecznika są skoncentrowane na rzecz poprawnego realizowania zasad wolności działalności gospodarczej, pogłębiania zaufania przedsiębiorców do władzy publicznej, bezstronności i równego traktowania, zrównoważonego rozwoju oraz zasady uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów przedsiębiorców tj. przestrzegania przez organy administracji publicznej stosowania podstawowych zasad „Konstytucji Biznesu”:
1. Co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone.
2. Domniemanie uczciwości przedsiębiorcy.
3. Przyjazna interpretacja przepisów.
4. Zasada proporcjonalności.
5. Klauzula pewności prawa.

Ochrona szeroko rozumianych praw przedsiębiorców stanowi podstawowe zadanie Rzecznika. Poza realizacją tej funkcji, Rzecznik MŚP został zobowiązany przez ustawodawcę do podejmowania innych działań, o ile służą one ochronie praw przedsiębiorców. Do takich należy opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących interesów przedsiębiorców oraz zasad podejmowania, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pomoc w organizacji mediacji między przedsiębiorcami a organami administracji publicznej, współpraca z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi, do których celów statutowych należy ochrona praw przedsiębiorców oraz współdziałanie ze stowarzyszeniami i fundacjami oraz z zagranicznymi i międzynarodowymi organami i organizacjami na rzecz ochrony praw przedsiębiorców oraz poszanowania zasady wolności działalności gospodarczej i równego traktowania, inicjowanie i organizowanie działalności edukacyjnej i informacyjnej w zakresie związanym z wykonywaniem działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności w dziedzinie przedsiębiorczości oraz prawa gospodarczego.
Ponadto Rzecznik MŚP został wyposażony w uprawnienie do informowania właściwych organów nadzoru lub kontroli o dostrzeżonych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu organów administracji publicznej. W zakresie ochrony praw przedsiębiorców może występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej albo wydanie lub zmianę innych aktów normatywnych w sprawach dotyczących działalności gospodarczej, występować do właściwych organów z wnioskiem o wydanie objaśnień prawnych, jeśli przepisy budzą wątpliwości w praktyce lub ich stosowanie wywołało rozbieżności w rozstrzygnięciach wydawanych przez właściwy organ administracji publicznej.

Szczególne znaczenie mają uprawnienia Rzecznika MŚP w zakresie podejmowania interwencji w indywidualnych sprawach dotyczących określonego przedsiębiorcy. W celu realizacji tej funkcji ustawodawca wyposażył Rzecznika MŚP w szerokie kompetencje. Rzecznik MŚP może zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargi i skargi kasacyjne do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych postępowaniach – na prawach przysługujących prokuratorowi. Zaznaczyć również należy, że Rzecznik został wyposażony w prawo do wniesienia skargi nadzwyczajnej na podstawie art. 89 § 2 ustawy o Sądzie Najwyższym oraz do żądania zainicjowania przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa wszczynane z urzędu. Może również występować do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskami o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, a także występować do Sądu Najwyższego z wnioskiem, o którym mowa w art. 83 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, tj.  z wnioskiem o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego Sądowi Najwyższemu w składzie 7 sędziów lub innym odpowiednim składzie, jeżeli w orzecznictwie sądów powszechnych, sądów wojskowych lub Sądu Najwyższego ujawnią się rozbieżności w wykładni przepisów prawa będących podstawą ich orzekania.
Rzecznik ma kompetencje do działania tylko w sprawach pomiędzy przedsiębiorcą a urzędem, samorządem bądź instytucją państwową. Nie ma uprawnień do działania w sporach pomiędzy przedsiębiorcami.

W okresie pandemii Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców podejmował aktywne działania w sporach dotyczących przedsiębiorców. Sporządził liczne wnioski o udzielenie objaśnień prawnych co do przepisów tzw. tarcz antykryzysowych, zgłaszał konieczność podjęcia działań legislacyjnych w sprawach przedsiębiorców dotkniętych skutkami pandemii oraz występował w obronie praw indywidualnych przedsiębiorców. W 2021 r. Rzecznik interweniował w licznych sprawach związanych z obostrzeniami wprowadzonymi na czas pandemii koronowirusa. Aktywnie uczestniczył w dialogu mającym na celu szybkie otwarcie zamrożonych pandemią branż.

Wykorzystując swoje uprawnienia Rzecznik podjął szereg działań interwencyjno-procesowych w sprawach przedsiębiorców.

Do Biura Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców Oddziału Terenowego w Gdańsku wpływają liczne wnioski interwencyjne przedsiębiorców, w tym kobiet prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, którym Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej jako ZUS) obniżył zadeklarowaną przez nie podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) oraz dobrowolne ubezpieczenia chorobowe, a które wcześniej skorzystały ze świadczenia chorobowego, czy też  macierzyńskiego. ZUS w ramach prowadzonych przez siebie kontroli zazwyczaj przyjmuje, że zachorowanie kobiety w ciąży zmierza do wyłudzenia świadczeń od ZUS. Organ wszczyna postępowania po kilku latach od wypłacenia świadczeń, co skutkuje najczęściej zwrotem wypłaconych wcześniej zasiłków powiększonych o odsetki. 

Rzecznik w kilkunastu takich sprawach złożył do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną, wskazując, iż osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, deklarując podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne czy też dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, w ustawowo określonych granicach, działa w granicach prawa, nawet jeżeli wskutek takiego działania otrzyma wysokie świadczenia. 
Wyrokiem z dnia 2 marca 2023 r. w sprawie o sygn. akt II NSNc 107/23 Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną wniesioną przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców i uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w sprawie o wysokość podstawy wymiaru składek osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą. Sąd Najwyższy, uchylając wyrok Sądu Apelacyjnego, podkreślił, że w świetle obowiązujących przepisów oraz orzecznictwa Sądu Najwyższego Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może kwestionować kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych. SN podkreślił również, iż aktualność zachowuje uchwała SN z dnia 21 kwietnia 2010 r., sygn. akt II UZP 1/10, zgodnie z którą obowiązek opłacania przez osoby prowadzące działalność gospodarczą składek na ubezpieczenia społeczne i ich wysokość nie są powiązane z osiągniętym faktycznie przychodem, lecz wyłącznie z istnieniem tytułu ubezpieczenia i zadeklarowaną przez ubezpieczonego kwotą, niezależnie od tego, czy ubezpieczony osiąga przychody i w jakiej wysokości.

Oprócz wymienionych wyżej spraw Rzecznik MŚP interweniował również w innych sprawach z zakresu zabezpieczenia społecznego (dotyczących układów ratalnych, objęcia ubezpieczeniem społecznym, nienależnie pobranych świadczeń), a także w wielu sprawach z zakresu pozostałych dziedzin prawa administracyjnego, tj. np.  nakładania na przedsiębiorców kar pieniężnych w związku z systemem SENT,  ze skargi do sądu administracyjnego na akty prawa miejscowego, dotyczących tzw. karuzel VAT-owskich, przed inspektoratem weterynarii, przed konserwatorem zabytków, Narodowym Funduszem Zdrowia, w związku z prowadzeniem działalności na podstawie zezwolenia wojewody, a także w sprawach dofinansowań na przeszkolenie młodocianych pracowników i wielu innych.

Przedsiębiorcy z województwa pomorskiego, zachodnio-pomorskiego i kujawsko-pomorskiego pozostający w sporze z organami administracji publicznej mogą zgłaszać się do aktywnie działającego Biura Rzecznika MŚP Oddziału Terenowego w Gdańsku. W sprawach dotyczących zagadnień związanych z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych mogą zgłaszać się przedsiębiorcy z całej Polski.  Rzecznik MŚP realizuje swoje zadania z uwzględnieniem zasady szybkości postępowania. Szybkość działania związana jest z postulatami zgłaszanymi przez przedsiębiorców związanymi z ich doświadczeniami dotyczącymi przewlekania postępowania przed sądami administracyjnymi i organami administracji publicznej. 

Wsparcie Rzecznika MŚP ma także walor ekonomiczny, udzielane jest ono przedsiębiorcy bezpłatnie. 

Pełnomocnik terenowy Rzecznika MŚP    
radca prawny Agnieszka Majewska

Dane kontaktowe:
Biuro Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców Oddział Terenowy w Gdańsku
ul. Żabi Kruk 16 lok. 04
80-822 Gdańsk
tel. (58) 350-21-70,71,72, 726 726 820
e-mail: gdansk@rzecznikmsp.gov.pl