Z Adamem Mellerem, prezesem Zarządu Morskiego Portu Gdynia, rozmawia Marek Grzybowski z Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego.
Port Gdynia zbliża się już do setki. Kolejne urodziny Zarząd Morskiego Portu Gdynia obchodził bardzo skromnie… Czas pandemii nie sprzyja portom – zamarł ruch pasażerski, wymiana handlowa w wymiarze światowym zwolniła. A jak przedstawia się obraz przeładunków w terminalach Portu Gdynia?
2020 był rokiem ogromnych wyzwań, jednak Port Gdynia zakończył go ze wzrostem – 2,9% w skali roku. W grudniu 2020 r. przeładowane zostało 1959 tys. ton, co w porównaniu z wynikiem z tego samego okresu w 2019 r. (1769,4 tys. ton) jest wzrostem o 10,7%. Bardzo widoczna jest dynamika wzrostu przeładunków zboża – za 12 miesięcy wyniosła 68,6%. Ważny jest także wzrost przeładunków kontenerów – 0,9% w skali roku.
W pierwszych miesiące tego roku terminale w gdyńskim porcie pracowały na pełnych obrotach.
Przeładunki w Porcie Gdynia rosną mimo pandemii i spowolnienia gospodarczego. W okresie styczeń–luty 2021 r. przeładowano prawie 154 tys. TEU, co w porównaniu z tym samym okresem w 2020 r. (ponad 140 tys. TEU) dało przyrost o prawie 10% w stosunku do dwóch miesięcy ubiegłego roku.
Terminale pracują, a jednocześnie Port Gdynia znajduje w fazie intensywnych prac inwestycyjnych. Na naszych oczach rośnie terminal promowy. Co zbudowano? Czy prace są prowadzone zgodnie z harmonogramem?
Wielkimi krokami zbliża się zakończenie prac przy budowie nowego publicznego terminalu promowego w nowej, dogodniejszej lokalizacji. Obiekt będzie mógł obsługiwać promy o długości 240 m i zapewni krótszy czas obsługi. Dzięki temu port zyska nowych armatorów w rozwijającym się segmencie przewozów ro-ro. Budynek terminalu, magazyn oraz galeria pasażerska są już na ukończeniu. Obecnie prowadzone są roboty wykończeniowe i instalacyjne wewnątrz. Zakończono roboty konstrukcyjne związane z przebudową Nabrzeża Polskiego oraz rampy ro-ro. Pozostał montaż wyposażenia na nabrzeżu, ukończona jest także konstrukcja estakady najazdowej wraz z nawierzchniami bitumicznymi. Obecnie wykonywane są nawierzchnie betonowe. Roboty kolejowe zostały całkowicie ukończone, a nawierzchnie drogowe placów i parkingów wykonano w około 90%.
Od 2021 możliwe będzie zasilanie statków w czasie postoju energią elektryczną płynąca z lądu z sieci. To spowoduje całkowitą redukcję spalin z urządzeń pomocniczych na statkach. Ta instalacja jest elementem naszej polityki zielonego portu Gdynia. Zakończenie realizacji projektu planuje się w połowie roku, a pierwszy prom zacumuje przy terminalu we wrześniu 2021 r.
Publiczny Terminal Promowy w Porcie Gdynia będzie mógł obsługiwać promy o długości 240 m i zapewni krótszy czas obsługi. Dzięki temu port zyska nowych armatorów w rozwijającym się segmencie przewozów ro-ro.
Kolejnym flagowym przedsięwzięciem jest budowa Portu Zewnętrznego. Zgłosiła się czterech konsorcjantów do realizacji nowego zadania – to dużo jak na czas pandemii. Co przygotowano do tej inwestycji. W jakiej formule będzie prowadzona ta inwestycja? Jakie następne kroki?
Na nasze zapytanie ofertowe wpłynęły cztery wnioski. Dwa konsorcja i dwie firmy zainteresowane są partnerstwem przy projekcie budowy Portu Zewnętrznego w Porcie Gdynia. Według planów ta inwestycja ma niemal podwoić obszar Portu Gdynia i umożliwić obsługę największych statków oceanicznych, jakie wpływają na Bałtyk. Wśród zainteresowanych inwestorów są Meridiam Eastern Europe Investments 4 SAS, Gdynia Terminal Holding SAS, Hutchison Ports Poland S.à r.l. oraz Port of Felixstowe Limited. Gotowość realizacji inwestycji zgłosiły również International Container Terminal Services Inc. oraz Mota-Engil Central Europe PPP Road spółka z o.o.
Przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie, budowa, sfinansowanie, wyposażenie, a następnie utrzymanie i eksploatacja w okresie umowy pirsu Portu Zewnętrznego, na którym zlokalizowany zostanie terminal kontenerowy (przy czym dopuszcza się także inne, poboczne funkcje wytworzonej infrastruktury), o wstępnie zakładanej docelowej przepustowości 2,5 mln TEU rocznie. Postepowanie ma na celu zawarcie umowy o PPP.
W czasach pandemii Covid-19 przekonaliśmy się, jak ważne jest opanowanie komunikacji przez internet. W wielu portach sprawdził się Port Community System. W Polsce prace nad tym systemem trwają już od kilku lat. Czy w Gdyni również będzie działał taki system? Jaka będzie jego rola?
Od 2016 roku w Porcie Gdynia trwają prace nad systemem optymalizacji, automatyzacji oraz sterowania procesami transportowymi, Port Community System (PCS). Jego celem jest obniżenie kosztów oraz skrócenie czasu obsługi ładunków, poprzez zbieranie i łączenie informacji dotyczących łańcuchów logistycznych, pomiędzy różnymi uczestnikami obrotu towarów. Wdrożony program usprawni koordynację odpraw celnych, bezzwłoczne zwalnianie towarów oraz terminowe dostawy do klientów, co wpisuje się w założenia Programu Rozwoju Polskich Portów Morskich do 2030 r. Rządowy program zakłada poprawę konkurencyjności, ze szczególnym uwzględnieniem digitalizacji terminali, rozumianej jako proces polegający na implementacji przez porty nowoczesnych technologii informatycznych. Integracja i innowacyjność polskich przedsiębiorstw jest głównym celem polskiej gospodarki, a podstawową korzyścią ekonomiczną, wynikającą z funkcjonowania Port Community System, jest redukcja kosztów dostępu do informacji. Dzięki platformie pracownik przedsiębiorstwa, mając odpowiednie uprawnienie, będzie miał szybki dostęp do aktualnej informacji związanej z przemieszczaniem konkretnego ładunku w przestrzeni Portu Gdynia i jego zaplecza logistycznego.
Duże jednostki mogą więc bezpiecznie wejść do portu i precyzyjnie dobić do terminalu? A jak przedstawia się bezpieczeństwo w innych obszarach, zanieczyszczenia środowiska, zagrożenia dronami?
W porcie działa system RTK – jest to system najbezpieczniejszego pozycjonowania i naprowadzania statków na świecie, wyznaczanie pozycji statków odbywa się z dokładnością dosłownie do kilku centymetrów.
Publiczny terminal promowy przyczyni się do przyjmowania większej liczby promów oraz ułatwi manewrowanie promów o długości 240 m. Skróci się czas związany z zawinięciem statku do portu (czas liczony od rozpoczęcia cumowania do wyjścia jednostki z portu nie przekroczy 120 minut), co przełoży się na ekologię i koszty armatora. Trzeba podkreślić, że Port Gdynia to port podwójnego przeznaczenia. Nasz port jest portem o kluczowym znaczeniu dla gospodarki i obronności państwa oraz gospodarzem HNS. Bezpieczeństwo traktujemy jako sprawę priorytetową. Właśnie dlatego rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa są wdrażane we współpracy ze specjalistami oraz dostosowywane do dynamicznie zmieniającego się pod katem technologicznym otoczenia oraz nowych zagrożeń. Zarząd Portu jest liderem w rozwijaniu technologii dronowej w obszarze portowym. W roku ubiegłym do użytku Zarządu Portu został przekazany bezzałogowy statek powietrzny zaprojektowany na potrzeby Portu Gdynia. Z kolei umowa podpisana z firmą Terra Hexen Sp. z o.o., dotycząca wdrożenia standardu bezpieczeństwa dronowego, pozwala skutecznie zapobiegać zagrożeniom stwarzanym przez rozwój technologii bezzałogowych statków powietrznych.
Armatorzy inwestują w statki przyjazne dla środowiska. Coraz powszechniejsze jest zasilanie statków LNG, metanolem, planuje się wprowadzenie napędów zasilanych wodorem. W polskich stoczniach buduje się statki z napędem elektrycznym. Jak Gdynia przygotowuje się do tych zmian technologicznych w transporcie morskim?
Coraz większa świadomość ekologiczna odgrywa istotną rolę w środkach transportu zarówno ludzi, jak i towarów. Branża morska, podobnie jak motoryzacja, przechodzi ekologiczną ewolucję w stronę zielonych rozwiązań. Doniesienia mówiące o potencjalnym włączeniu międzynarodowego transportu morskiego w system handlu uprawnień do emisji (ETS) mogą być dodatkowym bodźcem do zmian w tym sektorze. Port Gdynia, realizując potrzeby rynku w zakresie ekologicznych rozwiązań, wspiera rozwój sektora paliw alternatywnych. Liczymy na to, że przyszłość należy do LNG, a docelowo również do wodoru. Jesteśmy uczestnikiem grup roboczych w ramach partnerstwa wodorowego, konsultowaliśmy również dokument „Polska strategia wodorowa”. Jesteśmy także członkami Doliny Wodorowej (podpisanie listu odbyło się w 2019 roku).
W basenach portowych i na lądzie trwają intensywne prace inwestycyjne. Które z nich poprawią dostęp portu od strony lądu, a które od strony morza? Jaki jest ich stan zaawansowania?
Całkowita wartość inwestycji infrastrukturalnych w obrębie Portu Gdynia to ponad 4 mld zł. W Porcie Gdynia wszystkie inwestycje kontynuowane są zgodnie z harmonogramem. Do największych należy pogłębianie toru podejściowego i akwenów wewnętrznych portu oraz przebudowa nabrzeży, a także budowa terminalu promowego oraz przebudowa infrastruktury kolejowej.
W ramach projektu inwestycyjnego pogłębienie akwenów wewnętrznych Portu Gdynia wykonana została przebudowa Nabrzeża Słowackiego oraz Nabrzeża Włoskiego i dokonano pogłębienia do głębokości technicznej 16 m. To umożliwi pogłębienie Kanału Portowego na całej szerokości. Pogłębienie akwenów portowych, nowa obrotnica oraz przebudowa nabrzeży to kluczowe elementy rozwoju gdyńskiego portu.
Przebudowa Nabrzeża Norweskiego jest bezpośrednio związana z projektem pogłębiania toru podejściowego i akwenów Portu Gdynia. Prace przy realizacji pierwszych etapów inwestycji trwają od września 2017 roku. Średnicę obrotnicy zwiększono z 400 m do 480 m, a przy Ostrodze Pilotowej zakończono pogrążanie stalowych pali rurowych. Należy podkreślić, że pogłębienie toru podejściowego do Portu Gdynia wykonuje Urząd Morski. Przetarg na roboty budowlane ogłoszony zostanie w I kwartale 2021 r.
Dostęp kolejowy i drogowy do portu poprawią się.
Inwestycje w infrastrukturę dostępową w Porcie Gdynia idą pełną parą. Obecnie prowadzone są dwie duże inwestycje mające na celu poprawę dostępu kolejowego, które łącznie opiewają na kwotę blisko 1,6 mld zł. PKP PLK przebudowuje aż 115 km torów, a Zarząd Portu zajmuje się rozbudową dostępu kolejowego do zachodniej części Portu Gdynia oraz jej elektryfikacją. Zgodnie z założeniami Strategii Rozwoju Zarządu Morskiego Portu Gdynia SA do 2027 roku 40% towarów obsługiwanych będzie koleją.
Pod koniec listopada 2020 r. władze Gdyni oraz Zarządu Morskiego Portu Gdynia SA przedstawiły ostateczny przebieg planowanej Drogi Czerwonej – najbardziej wyczekiwanej inwestycji drogowej w Gdyni. Obecnie transport kołowy przebiega mocno obciążoną Estakadą Kwiatkowskiego, co powoduje ogromne korki oraz coraz gorszy stan nawierzchni. Inwestycja poprawi dostępność Portu Gdynia od strony lądu, a mieszkańców uwolni od wiecznych korków i remontów. Droga Czerwona ma również zapewnić dostęp do projektowanej na powierzchni 260 ha Doliny Logistycznej. 9,5-kilometrowa trasa ekspresowa ma połączyć port z obwodnicą Trójmiasta.
W Gdyni mają zaktywizować się również Centrum Logistyczne oraz suchy port.
We wrześniu 2020 r. Zarząd Morskiego Portu Gdynia SA podpisał umowę z konsorcjum sopockich spółek NDI na wykonanie robót związanych z budową placów manewrowo-składowych na terenie Centrum Logistycznego w Porcie Gdynia. Obszar o łącznej powierzchni ponad 17 ha posłuży do składowania kontenerów oraz elementów farm wiatrowych. Kompleksowy projekt koncepcyjnego zagospodarowania terenu Portu Zachodniego o powierzchni około 30 ha wraz z budową placów manewrowo-składowych na terenie około 20 ha jest elementem Centrum Logistycznego, obejmującej również budowę terminalu intermodalnego.
Pod koniec grudnia 2020 r. do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpłynął wniosek o zgodę na utworzenie Terminala Intermodalnego w Bydgoszczy Emilianowie. Terminal ma pełnić rolę tzw. suchego portu i być zapleczem dla Portu Gdynia. Do takiego terminala kontenery będą docierały np. drogą kołową i będą dalej dystrybuowane m.in. koleją do portu morskiego. Inwestycja ma powstać w ramach Krajowego Programu Odbudowy. Na jej realizację potrzebna jest zgoda Komisji Europejskiej.
Tak rozbudowana aktywność inwestycyjna wymagała dokapitalizowania spółki.
15 grudnia 2020 r. Zarząd Morski Portu Gdynia SA otrzymał wyemitowane przez Ministerstwo Finansów obligacje zerokuponowe o wartości 672 mln zł. Dokapitalizowanie jest kluczowe, gdyż Port Gdynia jest obecnie nieustającym placem budowy. Uzyskane przez Zarząd Morskiego Portu Gdynia SA obligacje zostaną w całości przeznaczone na budowę nowych falochronów osłonowych, warunkujących dalszy rozwój portu, zwiększając jego obszar i możliwości nawigacyjne, pod działalność Portu Zewnętrznego.
Zarząd Morskiego Portu Gdynia wyróżnia się w wykorzystaniu najnowszej wiedzy i we wdrażaniu rozwiązań innowacyjnych. W ramach programu Horyzont 2020 jest aktywny w projekcie Galatea. Niedawno pozyskał także środki z Funduszy Norweskich. Prowadził na swoich akwenach próby jednostek bezzałogowych. Bunkrowanie LNG to już stała praktyka. Jakie innowacje wyróżniające Gdynię wśród innych portów na Bałtyku działają już w Porcie Gdynia? Jakie innowacje będą wdrożone?
Wspólnie działamy na rzecz Europy zielonej, konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej. Zarząd Morskiego Portu Gdynia SA, będąc liderem projektu realizowanego w ramach programu POLNOR 2019 Call, korzysta z dofinansowania otrzymanego od Norwegii w oparciu o umowę o dofinansowanie zawartą 1 lutego br. z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Całkowity koszt projektu to ponad 6,7 mln zł. Z tej kwoty dofinansowanie wyniesie niemal 5,5 mln zł. 85% środków pochodzi z Norweskiego Mechanizmu Norweskiego i 15% z budżetu państwa polskiego.
Były też konkretne inicjatywy wspierające walkę z pandemią Covid-19. Jakie to działania?
Port Gdynia jest inicjatorem akcji „Dzielmy się dobrem”, której ideą jest zaangażowanie firm w wsparcie lokalnej społeczności w szczególnie wyjątkowym czasie, jakim jest pandemia. Zarząd Portu Gdynia przekazał do szpitali w Gdyni respiratory oraz wyposażenie laboratoriów do wykrywania wirusa SARS Cov 2, co okazało się zainspirować inne firmy działające w Gdyni. Te również zaangażowały się w pomoc w walce z koronawirusem. Otoczyliśmy opieką osoby starsze ze stowarzyszenia Światowego Związku Armii Krajowej, z którymi współpracujemy od lat, wspierając działania statutowe, jak i uczestników Powstania Warszawskiego mieszkających w Gdyni. Przekazaliśmy 79 zestawów komputerów do użytkowania przez Miejskie Ośrodki Opieki Społecznej działające na terenie województwa pomorskiego. Przeznaczono je dla dzieci uczestniczących w zajęciach online.
Port Gdynia wciąż kojarzony jest jako „polskie okno na świat”, a Gdynia jako miasto, które powstało „z morza i marzeń”. Jak te wszystkie działania menedżerskie przekładają się na wyniki ekonomiczne? Jakie pożytki z działalności portu płyną dla państwa i miasta?
Port jest starszy o całe cztery lata od miasta. Jest istotą i dumą Gdyni oraz szansą na jej dalszy rozwój. Z portem związana jest gdyńska tradycja i perspektywy na przyszłość. Bez portu nie byłoby tak szybkiego rozwoju Gdyni – miasta z morza i marzeń oraz przede wszystkim z… portu. Decyzja podjęta dziewięćdziesiąt siedem lat temu, u zarania narodzin II Rzeczypospolitej, stała się wielkim symbolem odrodzonego państwa polskiego. Port Gdynia jest dzisiaj jednym z największych pracodawców w mieście i wpływa pośrednio oraz bezpośrednio na charakter Gdyni. W 2018 r. Port Gdynia z tytułu podatków zasilił budżet Miasta Gdyni kwotą około 14,3 mln zł. Szacujemy, że po wybudowaniu Portu Zewnętrznego kwota wzrośnie do około 22,7 mln zł.
Przykładem dbałości o wspólne dobro miasta i portu jest jedyne publiczne w Porcie Gdynia Nabrzeże Pomorskie o długości 625 m, stanowiące najczęściej odwiedzaną część Skweru Kościuszki. Kolejna korzyść dla miasta i mieszkańców stanowią inwestycje drogowe. Port Gdynia – korzystając z funduszy unijnych – wybudował całą ulicę Janka Wiśniewskiego, drugą nitkę ulicy Polskiej. W ramach powstającego terminala promowego następuje dalsza przebudowa układu komunikacyjnego do wschodniej części Portu Gdynia. Zarząd Portu Gdynia wybudował dwie stacje transformatorowe z których korzystają mieszkańcy Gdyni.
W 2019 roku Port Gdynia na swoje 97. urodziny uruchomił symulatory edukacyjne PortMaster w Centrum Nauki Experyment. To interaktywny system, który w innowacyjnej formule przybliża dzieciom i młodzieży codzienne czynności wykonywane w związku z pracą terminali przeładunkowych oraz ruchem statków w Porcie Gdynia.
Panie Prezesie, ma Pan na swoim koncie liczne nagrody. Wyróżniony jest również Zarząd Morskiego Portu Gdynia. Jest Pan TOP menedżerem oraz Liderem Polskiego Biznesu – ten tytuł otrzymał Pan od Business Centre Club. Wśród licznych wyróżnień jest również Duża Perła Polskiej Gospodarki. Port Gdynia jest Firmą Roku 2019. Mamy także „Bursztynowe Jajo” nadane przez Krajową Izbę Gospodarki Morskiej. Lista wyróżnień jest długa. Jaka jest rola menedżera w Porcie Morskim?
Kierowanie Portem Gdynia to ogromna odpowiedzialność. Jesteśmy spółką, w której Skarb Państwa jest większościowym udziałowcem, a porty są spółkami o podstawowym znaczeniu dla gospodarki kraju. Pamiętajmy także, że Gdynia to port podwójnego przeznaczenia. Otrzymane nagrody są dla nas ogromnym wyróżnieniem, albowiem większość z nich to efekt analiz ekspertów i ocena twardych danych ekonomicznych czy przeładunkowych. Stoimy w obliczu przełomowych inwestycji i każde wyróżnienie jest potwierdzeniem podejmowanych przez nas decyzji. Wszelkie nagrody cieszą, ale też stymulują do dalszego rozwoju. Jestem bardzo wdzięczny wszystkim pracownikom Portu Gdynia za skuteczną realizację założonych celów. To dzięki nim port osiąga z roku na rok wzrosty przeładunków oraz utrzymuje bardzo dobrą kondycję finansową.
2020 r. Port Gdynia przetrwał w dobrej kondycji. Styczeń br. zaczął się z przytupem znacznym przyrostem przeładunków. Czego życzy Pan sobie i pracownikom w nadchodzącym 2021 r., 99 roku działalności portu?
Chcemy kontynuować wizję inż. Tadeusza Wendy i Eugeniusza Kwiatkowskiego, by Port Gdynia na kolejne dekady mógł być generatorem rozwoju gospodarczego kraju.
Dziękuję za rozmowę i życzę w kolejnych latach utrzymania równie dynamicznego tempa rozwoju.