Pierwszy bursztyn w kosmosie
Gdańsk łączy tradycję z nauką

29 maja na pokładzie misji IGNIS, w kierunku Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, wyruszył fragment bursztynu bałtyckiego. Misji polskiego astronauty towarzyszyć będzie program atrakcji przygotowany przez Hevelianum. Po powrocie z kosmosu bryłka bursztynu z gdańskiego Sobieszewa zostanie poddana badaniom, a następnie trafi na wystawę stałą w Muzeum Bursztynu.

„Fragment bursztynu, który 29 maja poleci w kosmos wraz z dr. Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim, to doskonały sposób na promocję Gdańska jako światowej stolicy bursztynu. To też unikalna szansa na sprawdzenie, jak ten surowiec zachowa się w warunkach kosmicznych. Mam nadzieję, że bryłka wróci bezpiecznie na Ziemię i będzie mogła trafić na wystawę stałą wraz ze swoją drugą połówką, która już czeka w naszym muzeum” – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. „Dziękuję panu marszałkowi Mieczysławowi Strukowi, który wpadł na pomysł, by nasz bałtycki bursztyn stał się częścią misji kosmicznej i zaproponował to Polskiej Agencji Kosmicznej. Dziękuję także mojemu pełnomocnikowi ds. bursztynu, Robertowi Pytlosowi, który najpierw odnalazł tę wyjątkową bryłkę na plaży w gdańskim Sobieszewie, a następnie przekazał ją do zbiorów Muzeum Bursztynu.”

Bursztyn bałtycki, zwany złotem Północy, powstał około 40 milionów lat temu z żywicy drzew iglastych rosnących na terenach dzisiejszej Skandynawii. Już w epoce brązu bursztyn był cennym towarem handlowym – szlak bursztynowy łączył wybrzeża Bałtyku z basenem Morza Śródziemnego. W starożytnym Rzymie ceniono go wyżej niż złoto i używano jako amuletów, ozdób oraz środka leczniczego.

„Bursztyn towarzyszy nam od pokoleń – prawdopodobnie niemal każdy z nas ma w domu jego kawałek, dlatego symbolicznie wszyscy jesteśmy częścią tej kosmicznej wyprawy” – mówi Lidia Popiel, ambasadorka bursztynu. „Bursztyn to nie tylko piękny surowiec – to symbol historii, tradycji i nowoczesności, który nas łączy i przypomina, że jesteśmy wspólnotą. To niezwykle ważne w dzisiejszym świecie. Cieszę się, że mogę być częścią tej inicjatywy – jako ambasadorka bursztynu jestem z tego ogromnie dumna.”

Dwie połówki bursztynu zostaną przebadane i trafią na wystawę stałą

Naturalnie przejrzysta, jasnożółta bryłka bursztynu została znaleziona na plaży w Sobieszewie, a następnie przekazana do Muzeum Gdańska w celu badań wstępnych. W Muzeum Bursztynu bryłkę poddano analizie spektroskopowej, która potwierdziła jej autentyczność oraz określiła wiek na ok. 40 milionów lat. Następnie – co w przypadku przedmiotów wpisanych do rejestru muzealnego jest wyjątkowe – bryłkę podzielono na dwie części:
•    większa (39 × 20 × 21 mm, 6,27 g) poleci w kosmos z polskim astronautą,
•    mniejsza (20 × 21 × 37 mm, 4,27 g) pozostanie na Ziemi.

Po powrocie zostaną one porównane w celu sprawdzenia, czy w warunkach kosmicznych zaszły jakiekolwiek zmiany w strukturze materiału na skutek bezwładności lub promieniowania kosmicznego.

„Dziękuję wszystkim partnerom tego niezwykłego przedsięwzięcia za możliwość udziału w projekcie, który nie tylko promuje Gdańsk jako światową stolicę bursztynu, ale ma również wartość naukową” – podkreśla Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. „W naszym laboratorium bursztyn został szczegółowo przebadany i potwierdziliśmy, że to autentyczny bursztyn bałtycki. Wysłanie tej próbki w przestrzeń kosmiczną pozwoli nam sprawdzić, jak kopalna żywica reaguje na warunki promieniowania kosmicznego i nieważkości. To cenna wiedza dla przyszłych badań. Dziękuję darczyńcy, panu Robertowi Pytlosowi, który przekazał bursztyn do zbiorów Muzeum Bursztynu. To dzięki takim osobom możemy rozwijać naszą kolekcję – dziś największą w Polsce – i dzielić się nią z odwiedzającymi.”
Data umieszczenia większej połówki bursztynu na wystawie stałej zostanie podana po jej powrocie do Gdańska.

Fot. Dominik Paszliński