Kolejne osoby z Medalami Wdzięczności
10 grudnia w Europejskim Centrum Solidarności wręczone zostały kolejne Medale Wdzięczności. Jest to odznaczenie przyznawane osobom, które przyczyniły się do polskich przemian demokratycznych, oraz osobom, które działają w duchu ideałów Solidarności. Do tej pory uhonorowano 722 osoby. Do grona laureatów gdańskiego Medalu Wdzięczności dołączyli białoruski poeta Andrej Chadanowicz i trzech Ukraińców: publicysta Borys Łewyćkyj, dziennikarz Bohdan Osadczuk oraz działacz na rzecz praw człowieka Josef Zissels.
Uroczystość wręczenia Medali Wdzięczności odbyła się na wystawie stałej Europejskim Centrum Solidarności w ramach obchodów rocznic wydarzeń Grudnia’70 i wprowadzenia stanu wojennego w grudniu 1981 roku. Wyróżnienie ustanowione zostało przez ECS w 2010 roku, w 30. rocznicę powstania Solidarności, żeby podziękować obcokrajowcom, którzy wspomagali Polskę w walce o wolność i demokrację. Medale przyznawane są również pośmiertnie.
Wśród laureatów są wybitni intelektualiści, dysydenci z bloku wschodniego, politycy, dziennikarze, artyści, ale również setki tych, którzy na wieść o wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego spontanicznie zaczęli organizować komitety poparcia, zbiórki żywności, pomoc sprzętową i finansową dla podziemia, angażując często całe lokalne społeczności. Medalem honorowani są również ci, którzy w duchu ideałów Solidarności stają w obronie uniwersalnych praw człowieka, angażują się na rzecz promocji idei solidarności jako podstawy europejskiego porządku, działają na rzecz porozumienia między narodami, a ład społeczny i moralny budują na dialogu.
Czterech wyróżnionych
Do grona laureatów dołączyły kolejne cztery osoby, w tym dwie pośmiertnie:
• Andrej Chadanowicz – Białoruś
Białoruski poeta, tłumacz i literaturoznawca, zaangażowany w obronę praw człowieka i walkę o niepodległość Białorusi. Były prezes Białoruskiego PEN Clubu. Członek Związku Białoruskich Pisarzy. Z powodu działalności opozycyjnej był zmuszony do opuszczenia swojej ojczyzny. Otwarcie występuje przeciwko prześladowaniom i represjom politycznym ze strony reżimu Łukaszenki. Odznaczony srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis za promocję kultury polskiej za granicą (2015).
• Borys Łewyćkyj (1915-1984) – Ukraina (nagroda pośmiertna)
Ukraiński publicysta i aktywista polityczny, wybitny sowietolog. Działał na rzecz niepodległości Ukrainy, sprzeciwiając się Stepanowi Banderze i proniemieckiej polityce ukraińskiej podczas II wojny światowej. Od 1945 roku mieszkał w Republice Federalnej Niemiec. Doradca Socjaldemokratycznej Partii Niemiec do spraw ZSRR oraz ekspert Fundacji F. Eberta, działającej na rzecz podstawowych wartości demokracji socjalnej. Jeden z architektów zbliżenia polsko-ukraińskiego.
Nagrodę odebrała Anna Bernhardt, prezeska stowarzyszenia Instytut Literacki Kultura.
• Bohdan Osadczuk (1920–2011) – Ukraina (nagroda pośmiertna)
Ukraiński dziennikarz, publicysta, historyk, sowietolog i nauczyciel akademicki. Bliski współpracownik „Kultury” Jerzego Giedroycia. Jeden z głównych zwolenników zbliżenia polsko-ukraińskiego po II wojnie światowej, zawsze stawiający na dialog i zrozumienie w głęboko humanistycznym poczuciu odpowiedzialności za innych.
Profesor historii najnowszej Europy Wschodniej na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie, wykładowca na Wolnym Ukraińskim Uniwersytecie w Monachium.
Popularyzował w zachodniej prasie twórczość polskiej i ukraińskiej emigracji. Laureat wielu nagród, m.in. Nagrody Przyjaźni i Współpracy „Kultury” (1984), którą przekazał na rzecz opracowania specjalnego numeru „Kultury” w języku ukraińskim, a także Orderu Orła Białego, wręczonego przez prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego (2001). Medal Wdzięczności odebrał w jego imieniu Bogdan Stanisławski, mer Kołomyi, miasta rodzinnego Bohdana Osadczuka.
• Josef Zissels – Ukraina
Ukraiński fizyk, dysydent, działacz na rzecz praw człowieka, lider społeczności żydowskiej w Ukrainie. Wiceprezes Światowego Kongresu Żydów. Czynnie sprzeciwiał się represjom politycznym w ZSRR, zaangażowany był również w działalność podziemnych wydawnictw. Od 1978 roku członek Ukraińskiej Grupy Helsińskiej. W tym samym roku aresztowany i skazany na trzy lata więzienia.
Bierze aktywny udział w życiu społecznym i kulturalnym niepodległej Ukrainy, angażując się m.in. w rewolucję godności (2013–2014). Współtwórca wielu instytucji działających na rzecz obrony praw człowieka, m.in. pierwszej ukraińskiej organizacji żydowskiej Czerniowiecka Żydowska Fundacja Obywatelsko-Kulturalna (1988) czy Kongresu Wspólnot Narodowych Ukrainy (1989), skupiającego mniejszości narodowe i etniczne. W 2015 roku znalazł się na liście 10 osób uznanych przez Ukraińców za cieszące się największym autorytetem.
Odznaczenie przyznawane jest obcokrajowcom, a w wyjątkowych przypadkach osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które w latach 80. na stałe mieszkały za granicą. O przyznaniu wyróżnienia decyduje Kapituła Medalu pod przewodnictwem prezydenta Lecha Wałęsy.