Klaster Morski i Kosmiczny
15 lat na kursie morskich i kosmicznych innowacji
Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny jest kluczowym klastrem morskim w regionie Morza Bałtyckiego, aktywnym członkiem European Network of Maritime Clusters, United Nation Global Compact oraz Cluster Collaboration Platform. W 2023 r. Klaster brał aktywny udział w projektach międzynarodowych GALATEA, ZEVinnovation, INTERMARE. Jest także partnerem biznesowym Międzynarodowego Uniwersytetu Unii Europejskiej SEA EU. Członkowie Klastra brali aktywny udział BALTEXPO 2023, Nor Shipping oraz Posidonia 2024 i Kongresu Porty Polskie 2023 i 2024.
Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny na rynku międzynarodowym postrzegany jest jako Polski Klaster Morski, promujący polskie porty i stocznie oraz firmy z nimi kooperujące, polskie instytuty, uczelnie i szkoły morskie, polski przemysł rybny i jachtowy oraz instytucje otoczenia biznesu związane z gospodarką morską. Jako organizacja działająca w układzie Pentagon Helix promuje i kreuje wszelkie aktywności naukowe, biznesowe i społeczne mają na celu zrównoważony rozwój przemysłów morskich, zrównoważonej eksploatacji i eksploracji oceanów i mórz.
Klaster w 2023 r. rozpoczął działalność w projektach międzynarodowych I3-4-BlueGrowth Project oraz BLUEDOTS. I3-4-BLUE-GROWTH to działanie przygotowawcze do budowania potencjału rozwojowego i inwestycji, którego celem jest promowanie współpracy międzyregionalnej na rzecz generowania innowacyjnych projektów i inwestycji na rynkach priorytetowych i wysokiej wartości dodanej w sektorach niebieskiej gospodarki. Projekt BLUEDOTS ma na celu budowanie potencjału MŚP z sektora gospodarki społecznej działających w niebieskiej gospodarce w celu stosowania innowacji i zasad cyfrowych i społecznych, wspierając płynniejszą i szybszą transformację niebieskiej gospodarki w kierunku inteligentnych, zrównoważonych i modeli inkluzywnych.
Klaster działa aktywnie na polu biznesowym i naukowym, wspiera inicjatywy sprzyjające wykorzystaniu innowacji w rozwoju polskiej gospodarka morskiej, umiędzynarodowieniu polskich firm, dekarbonizacji przemysłów morskich, popularyzacji osiągnięć polskiej gospodarki morskiej na rynku międzynarodowym. Organizacja wspiera aktywnie polskie duże i małe porty morskie oraz Związek Miast i Gmin Morskich w umacnianiu ich pozycji na rynku międzynarodowym.
Klaster aktywnie współpracuje z Komisją Nauk Kosmicznych oddziału gdańskiego PAN. Wraz Komisją był współorganizatorem czterech konferencji międzynarodowych rocznie. W ciągu ostatnich siedmiu lat Klaster wraz z pracownikami naukowym z Pomorza i Warszawy organizował konferencje, w których pozycjonował osiągnięcia młodych naukowców, polskiego biznesu morskiego i kosmicznego, wyniki badań naukowych prawników, ekonomicznych i filozofów nauki, inżynierów i przedstawicieli nauk medycznych. Klaster organizował panele ekspertów, w których prezentowano różne aspekty prowadzenia biznesu morskiego i kosmicznego.
Klaster zorganizował wiele spotkań międzynarodowych lub uczestniczył w konferencjach, których tematyka dotyczyła produkcji innowacyjnych statków, w tym jednostek zeroemisyjnych. Utworzono ZEV HUB – hub produkcji statków innowacyjnych, którego koordynatorem jest stocznia CRIST. W ramach projektu ZEV Innovation, który finansowany był z grantów norweskich, wzmocniono współpracę z norweskim GCE BLUE MARITIME Cluster. Dzięki temu udało się umocnić pozycję polskich przedsiębiorstw i produktów polskich firm na rynkach UE, a szczególnie rynkach skandynawskich.
Baltic Green Tech HUB koordynowany jest przez Grupę Technologiczną ASE. Green Tech HUB oferuje kompleksowe rozwiązania związane z projektowaniem i wykorzystaniem systemów energetycznych, magazynowaniem i zarządzaniem energią. W jej kompetencjach jest projektowanie farm wiatrowych, terminali gazowych i portów, bezpieczeństwem przemysłowym instalacji o znaczeniu strategicznym dla gospodarki, systemów przemysłowych o wysokim stopniu zagrożenia pożarowego, chemicznego itp.
Klaster wspiera promocyjnie działania Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, w tym działania Strefy Akceleracji, w części związanej z technologiami morskimi. Klaster merytorycznie przygotował spotkanie „Zero-emission technologies in the maritime economy” z przedstawicielami Innovation Norway, które było finansowane przez PARP. Spotkanie odbyło się w czasie targów Baltexpo 2023 i cieszyło się dużym zainteresowaniem firm. W czasie spotkania zaprezentowano potencjał innowacyjny polskich przedsiębiorstw w obszarze smart ship oraz smart port, rynku offshore oraz potencjału naukowego i edukacyjnego.
Wysoka pozycja w kraju na świecie
Klaster działa aktywnie na forum krajowym i międzynarodowym, na Pomorzu i w wymiarze branżowym. Udział w projektach międzynarodowych I3-4-BlueGrowth, GALATEA, ZEVinnovation, INTERMARE oraz rozszerzenie obszarów aktywności klastra o technologie kosmiczne było trafioną decyzją członków klastra, a zorganizowane przez Klaster i Komitet Nauk Kosmicznych PAN konferencje przyczyniły się do integracji młodych naukowców i przedstawicieli startupów, praktyków i środowiska naukowego Regionu Morza Bałtyckiego.
Wysoką pozycję na rynku krajowym i międzynarodowym Klaster zawdzięcza działaniom swoich członków, o których aktywności informacje zamieszczane są na bieżąco w języku polskim i angielskim na stronie internetowej www.bssc.pl oraz www.balticcluster.pl oraz na Linkedin, FB i TW oraz wspomnianych wcześniej portalach organizacji światowych. Klaster rejestruje od około 10 tys. do 12 tys. odsłon dziennie. Jest to wynik znaczący jeśli się weźmie pod uwagę, że Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny ma charakter elitarny (nie jest organizacją masową) oraz funkcjonuje na bardzo konkurencyjnym rynku międzynarodowym. Dzięki pozycjonowaniu na stronach internetowych Klastra i portalach międzynarodowych każdy członek wspierający lub partner uzyskuje konkretną wartość promocyjną, szacowaną w wartości wydatków na reklamę i inne działania promocyjne.
Co najmniej 220 tys. dol. na rynku międzynarodowym oraz 90 tys. zł na rynku krajowym wynosi wartość promocyjna pozycjonowania jednego członka wspierającego lub partnera poprzez stronę internetową, media społecznościowe (FB, TW) i inne działania marketingowe Klastra Morskiego i Kosmicznego (content marketing, informacje, artykuły, patronat, wydarzenia, spotkania B-to-B itp.). W wyniku działalności marketingowej Zarządu składka członkowska zwraca się w pierwszym miesiącu funkcjonowania Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego.
Prowadzony aktywnie content marketing oraz inne profesjonalne działania marketingowe (PR korporacyjny, public affairs, corporate social responsibility, inbound marketing) przynoszą konkretne korzyści dla członków Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego. Ponad 900 tys. odsłon rocznie na stronie Klastra oraz co najmniej tyle samo na FB i TW oraz United Nations Global Compact i European Cluster Collaboration Platform sprawia, że informacje o firmach i wydarzeniach promowanych przez Klaster docierają do ponad 4,5 mln odbiorców rocznie. Należy podkreślić, że są to głównie odbiorcy z obszaru szeroko pojmowanej gospodarki morskiej i zainteresowanych wdrażaniem innowacji i współpracą międzynarodową.
Udział w projektach międzynarodowych
Klaster w roku 2023 kontynuował projekty, które rozpoczął w 2021 i 2022. Klaster został zaproszony przez Aerospace Valley oraz Le Pôle Mer Méditerranée do uczestnictwa w projekcie z Horyzontu 2020. Przez Centre for Technology Transfer LLC z Chorwacji oraz ÅKP z Norwegii do projektu finansowanego z Norway Grants.
Uruchomienie projektów stwarza członkom Bałtyckiego Klastra Morskiego oraz polskim firmom gospodarki morskiej szansę uczestniczenia w transferze wiedzy, internacjonalizacji i komercjalizacji produktów i usług. Stawia również Klaster w rzędzie wielu najaktywniejszych wydziałów i instytutów naukowych, jeśli weźmie się pod uwagę, że obecnie działa on dzisiaj jeszcze w czterech międzynarodowych projektach naukowo-badawczych i aplikacyjnych.
W ramach projektów Klaster wspiera innowacyjne małe firmy. Promuje również Centrum Nowych Kompetencji, które skorzystało z technologii Flin Systems (innego członka klastra) i uruchomiło ośrodek szkoleniowy wykorzystujący technologie VR w szkoleniu operatorów sprzętu portowego i statków offshore. Informuje o osiągnięciach Marine Techology, który zaprojektował i wprowadził na rynek pierwszego hydrodrona. Hydrodron został wykorzystany w Porcie Gdynia (członek Klastra) do badań hydrograficznych akwenów portu. Akweny te bada również inny członek Klastra – Grupa Pomiarowa Echogram. Klaster korzysta również z doświadczeń partnerów zaawansowanych we wdrażaniu innowacji i transferze wiedzy, takich np. jak Port Hamburg, który jest liderem wprowadzania w portach automatyzacji, ICT, innowacji i działań proekologicznych.
Decyzja o rozszerzeniu działalności i utworzeniu Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego okazała się trafiona. Podjęli ją po krótkiej naradzie profesorowie Zdzisław Brodecki, Marek Grzybowski oraz Edmund Wittbrodt przed ponad siedmiu laty. Koncepcja działania i strategia Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego wyklarowała się w czasie twórczych dyskusji w kawiarni VADEMECUM na ul. Świętojańskiej 5 w Gdyni, która kieruje pani Emilia i serwuje przepyszne zimowe herbatki. Szczególnie efektywna okazała się kooperacja Klastra z Komisją Nauk Kosmicznych PAN, która kierowana jest przez prof. Edmunda Wittbrodta. W krótkim czasie na forum międzynarodowym Baltic Sea & Space Cluster stał się rozpoznawalną marką.
Transfer wiedzy
Klaster skupił się na upowszechnianiu wiedzy, że wykorzystanie technologii kosmicznych przydatne jest w ochronie i monitoringu środowiska, planowaniu przestrzennym i transporcie morskim. Na przykład, satelitarny monitoring środowiska Morza Bałtyckiego SatBałtyk, który opracowali naukowcy Instytutu Oceanologii PAN w ramach projektu Innowacyjna Gospodarka, pozwala na bieżące monitorowanie wielu czynników, określając stan Morza Bałtyckiego i jego warunki otoczenia.
Klaster działa w licznych projektach realizowanych w ramach Interreg Baltic Sea Region oraz DG Mare, a także zajmuje istotną pozycję w European Network of Maritime Clusters. Jest aktywnym członkiem United Nations Global Compact oraz działa aktywnie na platformie European Cluster Collaboration Platform. Dzięki tej aktywności członkowie Klastra są praktycznie pozycjonowani na całym globie. Na forum międzynarodowym Klaster jest pozycjonowany jako Baltic Sea & Space Cluster.
Dotychczas odbyło się prawie 30 konferencji, sympozjów i seminariów, a ich tematyka dotyczyła perspektyw rozwoju nauk prawnych i ekonomicznych oraz oceanologii (organizator IO PAN), zastosowaniu innowacyjnych technologii w portach, w tym technologii ICT oraz kosmicznych (WSAiB), statkom autonomicznym (PG), współpracy instytucjonalnej w zakresie rozwoju nauk prawnych i społecznych związanych morzem i kosmosem (UG).
Interdyscyplinarny charakter miały również konferencje, w czasie których prezentowano wykorzystanie technologii kosmicznych w badaniach morza (IO PAN) oraz wykorzystaniu dronów morskich w badaniach i obronie morskiej (AMW). Specjalna konferencja pt. Smart Port poświęcona była informatyzacji portów i wykorzystania technologii satelitarnych w ich zarządzaniu. Zorganizowana była w WSAiB przez Baltic Sea & Space Cluster, Komitet Nauk Kosmicznych, Oddział Gdański PAN pod patronatem Polskiej Agencji Kosmicznej (POLSA). Odbyły się również konferencje poświęcone wykorzystaniu sztucznej inteligencji (Politechnika Gdańska i Uniwersytet Gdański), wykorzystaniu technologii satelitarnych w bezpieczeństwie morskim oraz badaniach oceanów i mórz (IO PAN). W listopadzie miała miejsce konferencja pt. „Early Spring Of The Era Of Artificial Intelligence” (Wczesna Wiosna Ery Sztucznej Inteligencji). Konferencja odbyła się na Wydziale Prawa i Administracji UG i łączyła wątki technologiczne, prawne, biznesowe i humanitarne. Spotkanie to odbiło się szerokim echem w środowisku międzynarodowym, a na portalu Linkedin tematyką tą zainteresowało się w pierwszej dobie ponad 600 osób odwiedzających podstronę Klastra.
Ważną cechą konferencji jest to, że wyniki badań są publikowane po angielsku, a okresowo ukazują się wydawnictwa książkowe. Ostatnie wydawnictwo, z obszaru nauk prawnych, ekonomicznych i technicznych oraz filozofii kosmosu, zostało ocenione na 100 punktów. To dzisiaj pozycja wyjątkowa w dorobku polskiej nauki i efekt pracy naukowców działających w ramach Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego oraz Komisji Nauk Kosmicznych Gdańskiego Oddziału PAN.
Jednym z najbardziej aktywnych obszarów działalności członków Klastra jest działalność na rzecz popularyzacji zagadnień związanych z polityką morską Polski. Klaster kontynuuje działania zainicjowane w flagowym przedsięwzięciu Klastra konferencji naukowej Polityka Morska. Wzięło w niej udział ponad 150 przedstawicieli z około 80 firm, instytutów, uczelni i administracji. Polska gospodarka morska nie jest czarną dziurą w przestrzeni światowej gospodarki morskiej – taką konkluzją zakończyła się Konferencja, a przy Klastrze powstał interdyscyplinarny think tank, który wspiera wszelkie działania na rzecz umacniania Polski Morskiej i rozwoju technologii kosmicznych.
Promocja Klastra odbywa się poprzez stronę internetową, media społecznościowe oraz w mediach i wydawnictwach. Jednym z istotnych elementów promocji są publikacje konferencyjne w języku angielskim, które powstały z inicjatywy profesorów Brodeckiego i Grzybowskiego. Na łamach portalu GospodarkaMorska.pl oraz w czasopiśmie „Namiary na Morze i Handel”, periodykach: „Logistyka”, „Nautologia”, „Rocznik Gdyński” przedstawiciele Klastra publikują wiadomości nt. gospodarki morskiej i aktywności organizacji.
Uruchomienie projektów stwarza członkom Bałtyckiego Klastra Morskiego oraz polskim firmom gospodarki morskiej szansę uczestniczenia w transferze wiedzy, internacjonalizacji i komercjalizacji produktów i usług. Stawia również Klaster w rzędzie wielu najaktywniejszych wydziałów i instytutów naukowych, jeśli weźmie się pod uwagę, że obecnie działa on dzisiaj jeszcze w czterech międzynarodowych projektach naukowo-badawczych i aplikacyjnych.
Klaster rozwija się w formule Pentagon Helix, integrując transfer wiedzy między nauką i biznesem, wspierając inicjatywy społeczne, samorządów i administracji, rozwijając relacje inwestorskie. Działalność Klastra charakteryzuje podejście holistyczne, integracyjne i globalne, wpisujące aktywność przemysłów morskich w gospodarkę 4.0 z dużym ładunkiem systemów i narzędzi ICT oraz technologii kosmicznych.
Marek Grzybowski