Czym jest i jak działa karuzela VAT?
Karuzela vatowska (podatkowa) to szereg transakcji dokonywanych przez liczne podmioty w kraju i na terenie Unii Europejskiej, których celem nie jest faktyczna wymiana towarowo-gotówkowa, a wytworzenie fikcyjnych transakcji, co umożliwia uzyskanie zwrotu VAT, stanowiącego różnicę pomiędzy podatkiem należnym a naliczonym. W tym celu do obrotu gospodarczego wprowadzane są fikcyjne faktury wystawiane przez tzw. słupy, czyli przedsiębiorców, którzy faktycznie nie prowadzą żadnej działalności gospodarczej, a często nawet nie istnieją. Klasyczna karuzela podatkowa opiera się na zasadach opodatkowania transakcji transgranicznych (wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów na terytorium kraju), które zakładają, że dostawa pomiędzy podmiotami z różnych krajów członkowskich będzie opodatkowana stawką 0 proc. W uproszczeniu transakcje przebiegają następująco: podmiot krajowy nabywa od podatnika na terenie innego państwa członkowskiego UE towar ze stawką 0 proc., który sprzedaje kolejnemu polskiemu podatnikowi. Z tytułu tej transakcji do budżetu państwa nie zostanie odprowadzony podatek, ponieważ podmiot, który ją dokonał jest tzw. znikającym podatnikiem, a jego rola ogranicza się do wprowadzania do obiegu dokumentacji, z której korzystają jego nabywcy na kolejnych etapach obrotu, odliczający sobie wynikający z otrzymanych faktur podatek VAT – tzw. bufory. Podmiotów w łańcuchu nabyć i dostaw jest z reguły wiele. Powodem jest łatwy i szybki zarobek, oczywiście finansowany z budżetu państwa, czyli przez obywateli, oraz potrzeba zmylenia tropiących ten proceder organów podatkowych. Ostatni podmiot w łańcuchu dokonuje wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, która jest opodatkowana stawką 0 proc. i z tego tytułu, na podstawie faktur otrzymanych od innych „buforów”, nie wykazuje w deklaracji podatkowej składanej do urzędu skarbowego podatku do zapłaty, a podatek do zwrotu.
Co się kręci w karuzeli?
Głównie towary, na które utrzymuje się duży popyt, a jednocześnie charakteryzujące się wysoką marżą i nieulegające szybkiemu zepsuciu. Do towarów wrażliwych zaliczają się głównie: paliwo, olej rzepakowy, elektronika, metale szlachetne, kawa, herbata, słodycze, i inne towary, tak zwane szybko zbywalne (FMCG). Ponadto przebieg transakcji jest tak skonstruowany, aby gwarantował szybki zysk, bez jednoczesnego angażowania środków własnych osób biorących udział w procederze. Wymiana handlowa odbywa się też błyskawicznie: często ten sam towar zmienia „właściciela” wielokrotnie w ciągu dnia. Wysoka rentowność oraz brak konieczności dysponowania środkami finansowymi czy technicznymi powoduje, że świadomie lub w sposób niezamierzony mogą uczestniczyć w tym łańcuchu obrotu także prawidłowo działający przedsiębiorcy.
Konsekwencje
Skutkiem tego procederu jest zarówno możliwość realnego zagrożenia konkurencyjności dla uczciwych przedsiębiorców, prowadzących działalność zgodnie z prawem i regułami rynku, poprzez zaniżanie cen o wartość nieodprowadzonego podatku, jak i bezpośrednie straty budżetu państwa, w wyniku wyłudzania zwrotów lub uszczuplania jego należności. Ponadto w przypadku osób nabywających towary lub usługi od osób uczestniczących w oszustwie, przepisy prawa podatkowego przewidują ograniczenie w odliczaniu podatku VAT naliczonego przy nabyciu towarów. W związku z tym przedsiębiorca będzie musiał powiększyć swoje zobowiązanie podatkowe w podatku VAT o podatek wynikający z nierzetelnych faktur i ten podatek wpłacić na konto urzędu skarbowego. Jeżeli fakt zaniżenia przez podatnika zobowiązania podatkowego na skutek uwzględnienia w rozliczeniu „pustej” faktury zostanie ujawniony w toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej (co z reguły zdarza się najczęściej), organ podatkowy może doliczyć dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości do 30 proc. kwoty zaniżenia. Dla podmiotów wystawiających i przyjmujących puste faktury przewidziano również surowe konsekwencje w prawie karnym. Osoby, które wystawiają lub używają faktur poświadczających nieprawdę o okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla ustalenia wysokości podatku lub jego zwrotu, powinny liczyć się z karą pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do nawet 25 lat więzienia. Niezależnie od tego przedsiębiorca może być ukarany grzywną do 3000 stawek dziennych.
Zalecana jest szczególna ostrożność
Z uwagi na to, że nieostrożni przedsiębiorcy mogą nieświadomie stać się uczestnikami procederu, niezbędne jest zachowanie szczególnej staranności przy podejmowaniu decyzji handlowych. Przedsiębiorca oceniając wiarygodność kontrahenta i rzeczywisty charakter transakcji powinien kierować się standardami biznesowymi, z uwzględnieniem specyfiki rynku i realiów ekonomicznych, jak również doświadczeniem wynikającym z prowadzenia działalności gospodarczej.
Jeżeli masz wątpliwości co do bezpieczeństwa przeprowadzanych transakcji, skontaktuj się z naszym doradcą podatkowym.
Zuzanna Umińska. Doradca podatkowy
tel. 785 952 710
uzanna.uminska@eprofitplus.pl
Profit Plus Sp. z o.o.
81-368 Gdynia
ul. Świętojańska 3/1