Gdańsk – Miasto Literatury #CzytanieRządzi

Dwie ważne inicjatywy upowszechniające literaturę i czytelnictwo pojawiły się w Gdańsku i zataczają coraz szersze kręgi. To dobry znak i ważne przedsięwzięcie w działaniach kulturotwórczych miasta. 

Rozpoczęła się pierwsza w Polsce kampania samorządowców na rzecz czytelnictwa. Jest to działanie z udziałem Unii Metropolii Polskich, czyli dwunastu największych polskich miast, do której oczywiście należy Gdańsk oraz Fundacja Powszechnego Czytania. Od wielu lat wiadomo, że czytelnictwo w Polsce jest na bardzo niskim poziomie. Maria Deskur – prezeska Fundacji Powszechnego Czytania, podkreśla, iż „w świetle dostępnych badań poszerzenie grona czytających przełoży się na zwiększenie potencjału naszej gospodarki, innowacyjności i siły naszej demokracji”. I dlatego szerzenie czytelnictwa „powinno być priorytetem każdej osoby wpływowej” – szefów firmy, urzędników państwowych, nauczycieli i oczywiście rodziców. Ludzie czytający tworzą silniejsze gospodarki i społeczeństwa obywatelskie, aktywnie kreują swoją przyszłość. Badania OECD pokazują, że czytanie zwiększa szanse dzieci na sukces szkolny i zawodowy, niweluje także różnice społeczne. Większy wpływ na sukcesy dziecka ma czytanie niż to, z jakiego środowiska pochodzi. Wspólne czytanie z rodzicem pomaga w rozwoju społeczno-emocjonalnym dzieci, a czytanie literatury pięknej zwiększa empatię. Dziś czytanie uważane jest za bardzo ważny czynnik wspierający zrównoważony rozwój. Czytanie stałe, a nie zakończone na edukacji szkolnej czy akademickiej, to szansa na utrzymywaniu sprawności intelektualnej, społecznej i emocjonalnej. Czytanie to większa kompetencja. Do akcji #Czytanie Rządzi zapraszają prezydenci miast Unii Metropolii Polskich, w Gdańsku – prezydent Aleksandra Dulkiewicz, która podkreśla, że „obywatele mają prawo do czytania, a włodarze powinni sprawić, by każdy obywatel został nauczony i zachęcony do czytania – by potrafił nas – samorządowców – oceniać i aktywnie uczestniczyć w społeczeństwie obywatelskim, by miał kompetencje do wchodzenia w dialog i byśmy wszyscy potrafili się wzajemnie słuchać i rozumieć. To arcyważne”. Inicjatorzy akcji podkreślają, że oprócz doraźnego działania wzmacniającego czytelnictwo, powinno się myśleć długofalowo, bowiem czytelnictwo „buduje fundamenty społeczeństwa otwartego, demokratycznego i kompetentnego”.

Od maja 2022 funkcjonuje w Gdańsku nowy projekt literacki zatytułowany Gdańsk Miasto Literatury. Ma on łączyć promocję literatury w Gdańsku, inicjować nowe i wspierać istniejące projekty literackie, rozpoznawać potrzeby środowisk twórczych i rynku wydawniczego. Powstanie gdańska aplikacja do sieci Miast Kreatywnych w dziedzinie literatury i utworzona zostanie strona internetowa poświęcona literackiemu Gdańskowi, a więc twórcom, instytucjom i rynkowi wydawniczemu. W najbliższych miesiącach w ramach tego projektu nastąpi nadzór inwestycyjny w dawnym Zespole Sierocińca w Gdańsku – zabytku, który docelowo będzie siedzibą Domu Literatury.
Nową inicjatywą jest międzynarodowy projekt społeczno-artystyczny Wolne Słowo. Autorzy przeciw Autokracji. Siedzibą dla tej działalności będzie dawny Dom Rosyjski przy ul. Długiej. Zakłada się w ramach projektu współpracę artystyczną (z naciskiem na współpracę polsko-ukraińsko-białoruską), wspólne funkcjonowanie programów wydawniczych, a także redakcję serwisu on-line poświęconego literaturze. 

Do tej pory działają już w Gdańsku ważne przedsięwzięcia literackie: przyznawane są stypendia kulturalne w dziedzinie literatury, działa Gdański Fundusz Zakupu Wydawnictw. To oferta dla księgarń kameralnych i gdańskich wydawnictw, w ramach której miasto kupuje książki, które trafiają do Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej, bibliotek szkolnych, są także nagrodami w konkursach lub służą promocji miasta. Funkcjonuje również Gdański Fundusz Promocji Wydawnictw, trwa modernizacja sieci bibliotecznej, w wyremontowanej bibliotece na Chełmie mieści się Galeria Fotoreporterów im. Macieja Kosycarza. Wiadomo już, że w tym roku WiMBP otworzy dwie placówki: Bibliotekę Ratuszową w Oruni oraz wyremontowany American Corner. Uruchomiono też cztery książkomaty przy filiach na Chełmie, Morenie, Żabiance i Kokoszkach, w planach są kolejne. Księgarnie kameralne i antykwariaty działające w miejskich lokalach mogą otrzymać obniżkę czynszu. Trwają także konkursy na działania w obszarze literatury adresowane do organizacji pozarządowych wspierających czytelnictwo i promocję literatury. Przyznawane są cztery różne nagrody literackie i odbywa się w Gdańsku pięć festiwali literackich. Miasto prowadzi także Otwarte Pracownie, w ramach których na działalność artystyczną można pozyskać lokal miejski. Instytut Kultury Miejskiej we współpracy z Unia Literacką i Stowarzyszeniem Tłumaczy Literatury oraz Gdańską Galerią Miejską z siecią ICORN realizuje projekt Rezydencji Literackich – przestrzeni dla twórców, których bezpieczeństwo w ich własnym kraju jest zagrożone z powodów politycznych lub konfliktów zbrojnych.
(ak)