GALATEA – innowacje w kolorze blue

GALATEA to jeden z satelitów Neptuna, któremu nadano imię morskiej nimfy znanej z mitologii greckiej. Jej urodę możemy podziwiać na fresku Rafaela Santi, który znajduje się Willi Farnesina (Chigi) w Rzymie.

Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny został zaproszony do projektu przez Pôle Mer Méditerranée oraz Aerospace Valley z Francji, którzy docenili silną markę Klastra na rynku Regionu Bałtyckiego i w Europie Środkowej. Szczególne uznanie zdobyła aktywność członków Klastra na rynkach i w projektach międzynarodowych, udział w rozwoju innowacji, transferze wiedzy i komercjalizacji nauki.

Zaczęło się od Neptuna

GALATEA to kontynuacja projektu „NEPTUNE, INNOSUP-1, Blue Growth Accelerator”. Oba projekty finansowane są z programu Horyzont 2020. „Neptun” wywołał pierwszą dużą falę innowacji w „niebieskiej gospodarce” Unii Europejskiej. Osiągnął liczące się efekty we wspieraniu małych średnich przedsiębiorstw (MŚP).

Projekt Neptun przyspieszył proces skutecznego wdrażania innowacji w przemysłach morskich. W czasie projektu rozwinięto współpracę w układach transgranicznych oraz wykreowano nowe łańcuchy wartości. Mówiąc prostym językiem, małe i średnie firmy UE związane z gospodarką morską, dzięki środkom uzyskanym z Horyzontu 2020 mają szansę zaistnieć w skali ponadnarodowej. A co szczególnie ważne, uzyskały wsparcie we wprowadzeniu na rynek międzynarodowy innowacyjnych produktów i usług.

O tym, że projekt był skuteczny, przekonywali w Brukseli uczestnicy konferencji podsumowującej projekt. Wśród nich byli przedstawiciele 74 małych i średnich firm oraz 4 dużych, a także 10 klastrów oraz 7 stowarzyszeń. Sukces „Neptuna” zainteresował również aż 14 reprezentantów rządów i urzędów unijnych.

„Klastry wnoszą do projektów istotną wartość dodaną realnie, wspierając innowacyjne małe i średnie firmy” – mówiła na konferencji podsumowującej Anna Sobczak z Komisji Europejskiej, Policy Officer for Clusters and Emerging Industries w DG GROW. Podkreśliła, że szczególnie przydanym mechanizmem wspierania tych firm jest system finansowania kaskadowego przyjęty w projektach INNOSUP-1, które wykonywane są w ramach Horyzont 2020.

Kaskadowe finansowanie MŚP

Projekt GALATEA (galateaproject.eu) działa, wykorzystując sprawdzone rozwiązania przyjęte w INNOSUP-1. Pôle Mer Méditerranée oraz Aerospace Valley połączyły w silną sieć klastry z 9 regionów Unii Europejskiej. Wybrano te klastry, które w swoich regionach zapewniają wiodącą rolę w realnej integracji technologii ICT, lotniczych, morskich i kosmicznych oraz mają doświadczenie w promowaniu i wdrażaniu kaskadowych procesów finansowania innowacji.

„Projekt GALATEA otrzymał 3,67 mln euro z programu Komisji Europejskiej Horyzont 2020. Z tego 79% zostanie przeznaczone na bezpośrednie wsparcie finansowe MŚP, a także usługi świadczone przez partnerów GALATEA oraz inne zorganizowane działania” – informowała Océane Le Bot, Project Manager Pôle MerMéditerranée w czasie wrześniowej konferencji „Smart Port. The merged sea & space network”.

„Przewiduje się, że wsparcie uzyska około 100 europejskich MŚP. Finanse będą wydatkowane na opracowanie innowacyjnych produktów, usług lub procesów, rozwój projektów interdyscyplinarnych o dużej skali oddziaływania lub pozycjonowanie innowacji na rynkach międzynarodowych. Dlatego ważną cechą projektu jest integracja działań silnych partnerów z 3 basenów morskich: Atlantyku, Bałtyku i Morza Śródziemnego” – podkreślała Océane Le Bot.

Liderem jest silny francuski Klaster Morski Pôle Mer Méditerranée – Toulon Var Technologies. W rozwoju innowacji uczestniczą: Aerospace Valley (Francja), Corallia Clusters Initiative/Research Center Athena (Grecja), Asociación Clúster de Movilidad y Logística de Euskadi (Hiszpania), Fundació Eurecat (Hiszpania), Catalan Water Partnership (Hiszpania), Asociatia Cluj IT (Rumunia) oraz Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny (Polska, region Morza Bałtyckiego).

Kurs na innowacje

Jak widać z doboru partnerów, celem wspólnych działań jest tworzenie innowacji i rozwój nowych międzysektorowych i transgranicznych łańcuchów wartości. Finansowane będą te MŚP, które cechuje innowacyjność i dążenie do zdobycie nowych rynków w sektorach gospodarki morskiej. Wybrane MŚP muszą również być gotowe do działalności kooperacyjnej, integracji technologii i know-how z sektorów lotniczego, kosmicznego i ICT.

W ramach projektu GALATEA wspierany będzie rozwój innowacji technologicznych i procesowych w następujących obszarach: porty (Smart & Green Ports), statki (Smart & Green Ships), stocznie (Smart & Green Shipyard) oraz nadzór i kontrola akwenów morskich (Maritime Surveillance). Finansowane będą więc wszelkie inicjatywy mające na celu postęp w portach, stoczniach i na morzach. A w tym obszarze Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny ma niewątpliwe osiągnięcia.

Dowodem na to jest seria konferencji zorganizowana we współpracy z Komitetem Nauk Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku, kierowanym przez prof. Edmunda Wittbrodta. W czasie tych konferencji przedstawiciele biznesu, nauki oraz start-upów i studenckich kół naukowych dowiedli, że polskie firmy i uczelnie związane z przemysłami morskimi mają konkretne osiągnięcia.

Efektem aktywności naukowej i transferu wiedzy jest książka „Per Mare ad Astra. Space Technology, Governence and Law”, w której omówiono aspekty techniczne, organizacyjne i prawne związane z integracją wiedzy z obszaru technologii morskich i kosmicznych.

Technologie morskie i kosmiczne

Technologie ten przenikają się w działalności Klastra już od wielu lat. Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny utrzymuje silną pozycję na rynku dzięki aktywności członków biznesowych, uczelni i instytutów naukowych. Działania członków Klastra znakomicie wpisują się rozwój pomorskich innowacji portowych, offshore, stoczniowych i ICT. Do sztandarowych projektów członków Klastra należą Port Centralny Zarządu Morskiego Portu Gdańsk oraz Port Zewnętrzny Zarządu Morskiego Portu Gdynia. Port Centralny został zaprojektowany przez inżynierów biura projektowego Projmors, które wchodzi w skład Grupy Automatic Systems Engineering, członka Klastra. Należący do tej samej Grupy ASE, Squadron zaprojektował symulator portu morskiego (na bazie portu w Gdyni), który działa w gdyńskim Experymencie (Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym).

Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna jest nieocenionym partnerem Klastra w projekcie GALATEA. Strefa umożliwia rozwój przemysłów morskich i transfer wiedzy. To tutaj skutecznie działał akcelerator Space3ac, w ramach którego start-upy mogły zaprojektować innowacyjne rozwiązania przydatne w portach i transporcie morskim oraz zweryfikować projekty w realnych warunkach portów Gdańska i Gdyni.

To partnerstwo i wyniesione z niego doświadczenia zostały przeniesione do projektu Galatea. Należy zaznaczyć, że jego twórcy korzystają również z doświadczeń partnerów zaawansowanych we wdrażaniu innowacji i transferze wiedzy, takich np. jak Port Hamburg, który jest liderem automatyzacji w portach, stosowania ICT oraz sztucznej inteligencji (AI), wdrażania innowacji i rozwiązań proekologicznych.

Innowacje w dokach i na akwenach

Polskie stocznie i ośrodki naukowe mają realne osiągnięcia w projektowaniu i wdrażaniu innowacji. W Stoczni Crist powstały innowacyjne statki dla offshore’u i do budowy wybrzeży oraz promy hybrydowe i elektryczne.

Nauta ma na swym koncie budowę statków badawczych, liczne przebudowy statków oraz remonty okrętów. Hydromega wyposaża statki i porty w nowoczesne systemy hydrauliczne. Na wydziale Oceanotechniki i Okrętownictwa zaprojektowano mały pasażerski statek elektryczny, a w CTO małą jednostkę bezzałogową. Marine Technology zaprojektował i wprowadził na rynek pierwszego hydrodrona. Przeszedł on pomyślne próby w Porcie Gdynia. W Gdyni działa również system dokładnego wprowadzania statków. To jedno z pierwszych tego typu rozwiązań w Europie.

Inni członkowie Klastra zapewniają działania firm w oparciu o zaawansowane systemy informatyczne. Sevent oferuje rozwiązania dla komunikacji biznesowej w relacjach B2B i B2C, centra przetwarzania danych oraz systemy komunikacji i systemy bezpieczeństwa danych. Cador Consulting ma swoim portfolio nowoczesne systemy do projektowania przemysłowego produktów i zarządzania procesami produkcyjnymi oparte na rozwiązaniach Simensa. Echogram przy pomocy zdalnie sterowanych jednostek prowadzi pomiary na akwenach portów i stoczni, a SeaData na bieżąco monitoruje stan zanieczyszczenia powietrza w portach Gdyni i Gdańska.

Klaster innowacji

To tylko wybrane działania Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego jako organizacji i jego członków. Pierwsze spotkania z przedstawicielami stoczni Crist i Nauta, Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej oraz portów Gdyni i Gdańska potwierdziły celowość decyzji Zarządu Klastra o włączeniu się do projektów międzynarodowych. Synergia nauki z biznesem zaowocowała kolejnymi projektami. To owoc wcześniej aktywności członków Klastra w projektach Smart Panel (badania jakościowe i analizy na potrzeby Procesu Przedsiębiorczego Odkrywania) oraz Sieć Otwartych Innowacji oraz udział członków Klastra w inteligentnych specjalizacjach Pomorza, a szczególnie w ISP1 (Technologie offshore i portowo-logistyczne) oraz ISP 2 (Technologie interaktywne w środowisku nasyconym informacyjnie).

Silne wsparcie Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej gwarantuje, że w Pomorskim wzmocniony został potencjał innowacji w przemysłach morskich w skali międzynarodowej. Uruchomienie projektów stwarza członkom Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego oraz polskim firmom gospodarki morskiej szansę uczestniczenia w transferze wiedzy, internacjonalizacji i komercjalizacji produktów i usług w całej Unii Europejskiej.

W obliczu recesji spowodowanej pandemią COVID-19 udział polskich MŚP w projektach o takiej skali oddziaływania jest bezcenny. Obecnie Klaster działa w czterech międzynarodowych projektach naukowo-badawczych i aplikacyjnych. W czasie ostatnich lat Klaster, jako organizacja, brał udział w około 20 projektach międzynarodowych. Stawia to Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny w rzędzie najaktywniejszych wydziałów i instytutów naukowych, co zostało dostrzeżone przez partnerów z Unii Europejskiej.

Marek Grzybowski

O lewej prof. Edmund Wittbrodt i dr hab. Marek Grzybowski prof. em. UMG.

Zdjęcia: Marek Grzybowski, grafiki GALATEA / galateaproject.eu