Felieton dr Zbigniewa Canowieckiego
W 20. rocznicę przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wszystkie media, komentatorzy i liczący się publicyści dokonują oceny oraz bilansu naszego członkostwa w europejskiej rodzinie. Sprawa wydaje się jednoznaczna. Wartości i zasady będące podstawą funkcjonowania wspólnoty uratowały naszą demokrację i zastopowały marsz ku autorytaryzmowi. Pod względem finansowym bilans jest równie imponujący: otrzymaliśmy trzy razy tyle, co wpłaciliśmy do unijnej kasy. Najlepiej jednak spojrzeć wokół siebie i ocenić, jak zmieniła się Polska w ostatnich dwudziestu latach. Jak ktoś ma wątpliwości, to powinien porozmawiać i poprosić o ocenę osobę z innego kraju. Ostatnio Francuz polskiego pochodzenia opowiadał mi, że będąc w Polsce, zawsze korzysta z prywatnych klinik. Ostatnio jednak musiał skorzystać z usług oddziału okulistycznego samorządowego szpitala w Gdyni-Redłowie.
Słów podziwu nie było końca, odnośnie do warunków lokalowych, sprzętu medycznego, najnowocześniejszych urządzeń, miłej i kompetentnej obsługi, a przede wszystkim wspaniałych lekarzy oraz rewelacyjnych wyników leczenia. Zakończył rozmowę stwierdzeniem, że było to jego największe zaskoczenie w życiu, a zachodnie podmioty lecznicze mogą tylko nam pozazdrościć. Faktycznie długoterminowa polityka samorządu województwa pomorskiego w zakresie organizacji i olbrzymiego wsparcia finansowego ochrony zdrowia, głównie ze środków europejskich, przyniosła niezwykłe wyniki. Nie znaczy to, że nie ma jeszcze wielu potrzeb dotyczących usprawnienia obsługi pacjentów oraz niezbędnych nakładów finansowych na inwestycje, modernizacje i zakupy najnowocześniejszych urządzeń ratujących życie. Nie tylko jednak ochrona zdrowia skorzystała ze wsparcia unijnego. Środki trafiające do regionu w kolejnych perspektywach finansowych były i są skutecznie inwestowane we wszystkie dziedziny życia, przeważnie przy dużym zaangażowaniu wspólnot lokalnych. Samorządowe władze na poziomie gmin i powiatów występują często w partnerstwie z organizacjami pozarządowymi i przedsiębiorcami budując trwałą i silną współpracę międzysektorową. Ponadto Fundusze Unii Europejskiej okazały się skutecznym narzędziem finansowym służącym budowaniu fundamentów rozwojowych Pomorza.
Województwo pomorskie jest jednym z najdynamiczniej rozwijających się regionów w Polsce, znacząco zmniejszając dystans naszej zamożności, liczonej jako wartość PKB na jednego mieszkańca, w stosunku do UE. W 2004 roku wartość ta wynosiła tylko 50% średniej unijnej, a w 2021 roku już 75%. Wartość eksportu w tym okresie wzrosła blisko czterokrotnie. Od momentu przystąpienia do UE województwo pomorskie pozyskało blisko 60 miliardów złotych ze środków unijnych, dzięki którym zrealizowano 40 tysięcy projektów. Wśród nich są największe inwestycje infrastrukturalne, które realnie zmieniły życie tysięcy Pomorzan. Sztandarowym przykłademjest Pomorska Kolej Metropolitalna, z której obecnie korzysta około pięciu milionów podróżnych rocznie. Dzięki funduszom unijnym zrealizowano szereg inwestycji na terenie gdańskiego Portu Lotniczego im. Lecha Wałęsy, które stało się jednym z trzech największych lotnisk w Polsce, z ponad 5 milionami pasażerów w ciągu roku. Ponadto środki unijne umożliwiły zakup środków transportu zbiorowego w wielu pomorskich miastach, remont dróg wojewódzkich, poprawę dojazdów do autostrady A1, rozbudowę drogi S7, budowę tunelu pod Martwą Wisłą oraz 660 kilometrów dróg rowerowych, wielu obwodnic miast i węzłów przesiadkowych. Niezwykle ważnym przedsięwzięciem była kompleksowa rewitalizacji zniszczonych części obszarów miejskich na terenie 27 pomorskich miast.
Kolejnym obszarem inwestowania otrzymanych funduszy z Unii Europejskiej była kultura. Adaptacja dawnego budynku elektrociepłowni z 1897 roku na siedzibę Polskiej Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku, budowa Europejskiego Centrum Solidarności, Teatru Szekspirowskiego, rozbudowa Teatru Muzycznego w Gdyni, odbudowa i adaptacja kościoła św. Jana w Gdańsku, Spichlerz Sztuki w Słupsku popularyzujący twórczość m.in. Witkacego czy tzw. Kraina w Kratę w Swołowie i Żuławski Park Historyczny – to tylko niektóre z przykładów inwestycji w pomorskie obiekty kultury.
I tak można bez końca wymieniać podejmowane za środki europejskie działania w pozostałych dziedzinach, jak chociażby programy na rzecz poprawy sytuacji osób napotykających na bariery w życiu społecznym i zawodowym oraz wspierające rodziny wielodzietne, osoby niepełnosprawne, starsze i imigrantów. Aby zdynamizować rozwój pomorskiej gospodarki, zapewniono pomoc dla blisko 23 tysięcy osób w postaci bezzwrotnych dotacji na założenie własnej firmy.
Powstał Pomorski Park Naukowo-Technologiczny w Gdyni, Gdański Inkubator Przedsiębiorczości STARTER czy Słupski Inkubator Technologiczny. Ponadto ze środków Unii Europejskiej skorzystało ponad 33 tysiące pomorskich przedsiębiorców, uzyskując wsparcie głównie na cele związane z innowacyjnością. Zrealizowano wielkie inwestycje w uczelniach wyższych, jak chociażby Centrum Kompetencji STOS i superkomputer Kraken. Równocześnie inwestowano we wsparcie edukacji na każdym poziomie, a realizowane projekty europejskie umożliwiły rozwój zaplecza edukacyjnego szkół.
Możemy być dumni ze skali pozyskiwanych z UE środków finansowych, ale przede wszystkim z rozsądnego i zgodnego z potrzebami regionu ich wydatkowania. Potrzebujemy Europy i Unii Europejskiej jako wspólnoty wartości i wzajemnego wspierania się przy realizacji wyzwań przed którymi stoimy, szczególnie w czasie naznaczonym wojną i niepewnością.
