Pomorskie jest jednym z województw, w których ludzie wieku ponad 60 lat najczęściej zapadają na zapalenia płuc spowodowane zakażeniami bakteriami pneumokokowymi. To bardzo niebezpieczne, bo śmiertelność z tego powodu bywa wysoka – zwłaszcza u osób starszych. Region traci więc osoby bardzo waartościowe, bo mające duże zasoby wiedzy, doświadczenia, umiejętności; pomagające swym rodzinom przy wychowywaniu wnuków, czyli przekazujące swą mądrość następnym pokoleniom. Jesteśmy więc winni wdzięczność osobom, które inicjują działania profilaktyczne, zapobiegając zakażeniom pneumokokowym.
Wykrycie największego w Polsce zagrożenia pneumokokami właśnie w województwie pomorskim to zasługa Tomasza Augustyniaka – państwowego pomorskiego wojewódzkiego inspektora sanitarnego oraz pracowników Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku. Natomiast wybitnym specjalistą w zapobieganiu i leczeniu chorób pneumokokowych jest dr hab. nauk medycznych Tomasz Smiatacz z Kliniki Chorób Zakaźnych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Więcej wiadomości dotyczących problematyki zagrożenia pneumokokami można było uzyskać podczas konferencji pt. „Rola jednostek samorządu terytorialnego w profilaktyce chorób zakaźnych”.
Jak wielkie jest owo zagrożenie? Pokazują to wykresy, które podczas konferencji przedstawili w swych prezentacjach dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz z Kliniki Chorób Zakaźnych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Aneta Bardoń-Błaszkowska i Piotr Jalowski z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku. Otóż, okazuje się, że w 2015 roku zapadalność na inwazyjne zakażenia pneumokokowe na 100 000 mieszkańców w województwie pomorskim była niemal trzykrotnie wyższa niż średnio w Polsce. Niemal zawsze od 2005 roku wskaźnik ten był nieco wyższy w Pomorskiem niż średnio w kraju, a znaczący wzrost liczby zachorowań notowany jest w Pomorskiem od 2012 roku.
„Wszystko się zaczęło od jednego pisma” – wspominał dyrektor Tomasz Augustyniak. „Pisma skierowanego do marszałka województwa. Potem odbyła się rozmowa i efektem tego jest program szczepień przeciwko pneumokokom. Inspektor wojewódzki Tomasz Augustyniak podkreślił też zasługi w wykryciu tego zagrożenia pneumokokami dwojga pracowników Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku: Anety Bardoń-Błaszkowskiej i Piotra Jalowskiego.”
Relację z konferencji, a także wypowiedzi uczestników, przekazali nam organizatorzy tego spotkania – poświęconego zakażeniom pneumokokowym, stanowiącym jedno z największych zagrożeń dla zdrowia i życia osób po 65. roku życia. W komunikacie realizatorów konferencji, podano też wypowiedzi jej uczestników:
Dr hab. Tomasz Smiatacz
„Pneumokoki to bakterie, które szczególnie zagrażają dzieciom i osobom w podeszłym wieku. U tych pierwszych układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały, u drugich zaś – już nie na tyle sprawny, aby skutecznie bronić się przed tak groźnymi bakteriami. Łatwo wówczas dochodzi do uogólnienia infekcji. Po 65. roku życia współistniejące schorzenia, np. układu krążenia, układu oddechowego czy cukrzyca, powodują, że zakażenia te mają przebieg cięższy i trzeba liczyć się tu z możliwymi poważnymi powikłaniami. Pneumokok, najczęściej właśnie u seniorów, ma niezwykłą zdolność przenikania do krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego. Niestety, nie jest możliwe precyzyjne określenie czy, kiedy, u kogo i do jak ciężkich powikłań dojdzie w wyniku zakażenia inwazyjnego ani jakie będą ewentualne odległe, trwałe konsekwencje dla zdrowia pacjenta. Należy podkreślić, że w tej grupie wiekowej pneumokoki stanowią najczęstszą przyczynę bakteryjnego zapalenia płuc, zagrażającego życiu pacjenta” – mówi dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz z Kliniki Chorób Zakaźnych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Dostrzegając wagę problemu i podążając za rekomendacjami ekspertów, Departament Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego przygotował Regionalny Program Polityki Zdrowotnej – Szczepienia przeciwko pneumokokom dla osób 65+ z grup podwyższonego ryzyka, którego założenia zgodne są z Celem operacyjnym 5: Promocja zdrowego i aktywnego starzenia Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016–2020. Program ów skierowany jest do grupy osób starszych, z przewlekłymi chorobami dróg oddechowych. Szczepienia mają chronić populację nie tylko przed zakażeniami inwazyjnymi (sepsą, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych), ale także przed innymi postaciami zachorowań o etiologii pneumokokowej, jak np. pneumokokowe zapalenie płuc.
„Wobec narastającej zachorowalności na zakażenia pneumokokowe w województwie pomorskim, a także groźnych powikłań i utrzymujących się od lat wysokich wskaźników umieralności, nadszedł czas na podjęcie działań profilaktycznych. Co roku z powodu pneumokoków umiera nawet kilka milionów osób na świecie. Województwo pomorskie jest niestety w ścisłej czołówce, jeśli chodzi o liczbę zachorowań na inwazyjną chorobę pneumokokową w skali kraju. Trzeba pamiętać, że osoby szczególnie narażone na niebezpieczeństwa związane z zakażeniem pneumokokami – to chorzy na choroby przewlekłe, z obniżoną odpornością. Dla nich pneumokoki są bardzo groźne. Dlatego też w pierwszej kolejności ochroną chcemy objąć osoby po 65. roku życia, znajdujące się w grupie wysokiego ryzyka zachorowania – są to seniorzy m.in. z przewlekłym nieżytem oskrzeli, dychawicą oskrzelową” – mówi Marzena Mrozek, dyrektor Departamentu Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.
„Jedyną skuteczną metodą ochrony przed pneumokokami są szczepienia i tylko one mogą w dłuższej perspektywie uchronić społeczeństwo przed zagrożeniami wynikającymi z tych zakażeń. Szczepienia niosą za sobą znaczące korzyści zdrowotne dla pojedynczego pacjenta i ekonomiczne dla naszego regionu – to dzięki nim eliminowane są najbardziej zjadliwe serotypy bakterii, odnotowywana jest mniejsza liczba zachorowań, absencji w pracy, powikłań wynikających z zakażeń, co w konsekwencji zmniejsza liczbę hospitalizacji i zgonów, obniżając ogólne koszty leczenia ambulatoryjnego oraz szpitalnego i zwiększając oszczędności dla regionu. Dlatego bardzo się cieszę, że w naszym regionie objęte szczepieniem zostaną nie tylko dzieci, ale także osoby dorosłe” – podsumowuje dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz.
„Dotychczas w ogólnym postrzeganiu kwestii profilaktyki zdrowotnej przez samorządy terytorialne, szczepienia przeciwko pneumokokom zazwyczaj utożsamiane były z potrzebą ochrony wyłącznie dzieci, zapominając o drugiej skrajnej grupie wiekowej również narażonej na zakażenia. Wśród osób dorosłych, myśląc o szczepieniach, największy nacisk kładziono na profilaktykę grypy, zapominając o niebezpieczeństwach zakażeń pneumokokowych. Na szczęście podejście to ewoluowało i coraz więcej polskich samorządów podejmuje się prowadzenia programów profilaktycznych, także wśród osób dorosłych, przyczyniając się do poprawy ich sytuacji zdrowotnej” – mówi dyrektor Tomasz Jan Prycel, reprezentujący Market Access Audit.
Spotkanie zostało zorganizowane w ramach samorządowego cyklu „Zdrowie–Człowiek–Profilaktyka” we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego. Partnerami merytorycznymi wydarzenia były organizacje działające na rzecz zdrowia: Stowarzyszenie Parasol dla Życia oraz Fundacja Aby Żyć. Więcej informacji znajduje się na stronie: www.zdrowieczlowiekprofilaktyka.pl. Pierwsze w Pomorskiem porozumienie w sprawie realizacji programu szczepień osób w wieku 65+ przeciwko pneumokokom zostało już zawarte. Porozumienie to podpisali m.in. wicemarszałek województwa pomorskiego Paweł Orłowski oraz starosta powiatu wejherowskiego Gabriela Lisius.
Kazimierz Netka