Fot. Joanna Siercha

Premiery w Teatrze Miejskim - Tokarczuk i Borchardt w Gdyni 

Dwa nazwiska ważne. Prapremiera „Prawieku” Olgi Tokarczuk w Teatrze Miejskim im. Gombrowicza w Gdyni jest na pewno wydarzeniem artystycznym i repertuarowym. A „Znaczy Kapitan” Karola Olgierda Borchardta – spektakl, który właśnie zaprezentowano, jest ważny dla wszystkich, którym nie jest obojętna dobra, regionalna literatura opisująca ludzi morza w zupełnie wyjątkowy sposób.
Możliwość oglądania spektakli w teatrze wyraźnie ożywiła widzów. Na wszystkie przedstawienia i we wszystkich teatrach Pomorza bilety sprzedawały się jak świeże bułki. Tym bardziej zachęcam do zaplanowania sobie wieczorów, w których grane będą w czerwcu te dwa przedstawienia. Na pewno je polecam.

„Prawiek i inne czasy” to jedna z pierwszych ważnych powieści Olgi Tokarczuk, przełożona na trzydzieści języków. Pisarka opowiada w niej o losach kilku rodzin, ich codziennym życiu, historycznych determinacjach, które zmieniają ich żywot w niespokojnym XX wieku. Rzecz dzieje się w niewielkiej wsi Prawiek w południowej Polsce, gdzie rzeczywistość i tradycja przeplatają się z mitem i tworzą niebywałą aurę opowieści. Trzy pokolenia bohaterów doświadczają radości i goryczy, kochają i nienawidzą, są biedni i bogaci. Ich Prawiek jest centrum wszechświata, to w nim wszystko się zaczyna. Tę wieś tak samo dotyka zło i dobro, bo przepływają przez nią dwie symboliczne rzeki Czarna i Biała wyznaczające rytm i wpływające na osobiste doświadczenia i przeżycia bohaterów. Jacek Bała – reżyser spektaklu, autor adaptacji i również aktor w tym przedstawieniu – bardzo zręcznie i pomysłowo przełożył tekst Tokarczuk na język teatru. Jest też jednym z trzech archaniołów, czyli narratorów wprowadzających po kolei wszystkich bohaterów opowieści. Razem z Elżbietą Mrozińską i Bogdanem Smagackim są niczym przewodnicy duchowi po świecie pełnym niespodzianek. Ich wyśpiewywane songi nadają szlachetny ton i podkreślają nastrój. Bardzo interesująca jest muzyka Sambora Dudzińskiego, ilustracyjna, ale też podkreślająca ludyczne wątki opowieści, nastrojowa i wspierająca spektakl. Podobnie na uwagę zasługuje ruch sceniczny. Sceny zbiorowe precyzyjnie wykonane budują wewnętrzną dyscyplinę przedstawienia. I co najważniejsze, w tym spektaklu warto zwrócić uwagę na kilka bardzo ciekawych ról. Aktorzy Teatru Miejskiego w Gdyni udowadniają, że dobrze czują się w psychologicznych metamorfozach. Olga Barbara Długońska jest przejmująca i przekonywająca jako Genowefa Niebieska, Krzysztof Berendt stworzył konsekwentnie portret Izydora Niebieskiego, ufnego i niedostosowanego do trudnego życia bohatera, niezwykle sugestywni są też Martyna Matoliniec jako Rut – niespokojny duch tej opowieści, i Mariusz Żarnecki w roli Ukleji – drania i złego człowieka. A Kłoska – w tej roli Monika Babicka – lokalna szalona i wyklęta, dominuje od pierwszych, traumatycznych scen. Piotr Michalski w roli Dziedzica wprowadza widza w tajemnice mijającego stulecia.

Namawiam na te trzy godziny opowieści o nas i o naszym bliskim świecie, bo „Prawiek” to przejmujące przedstawienie.
„Znaczy Kapitan” według kultowej opowieści o ludziach morza Karola Olgierda Borchardta to zupełnie inny spektakl, który na pewno będzie wizytówką Gdyni. Paweł Huelle – znany pisarz, ale również dramaturg w Teatrze Miejskim – z miłością i znawstwem dostosował prozę kapitana Borchardta do teatralnych wymogów. Mamy więc tu cudowną opowieść o kapitanie Mamercie Stankiewiczu – pełną humoru i nieprawdopodobnych sytuacji, jest też w tym spektaklu rola samego kapitana Borchardta i wiele niespodzianek inscenizacyjnych. Spektakl wyreżyserował Krzysztof Babicki, morską atmosferę muzyczną zbudował kompozytor Marek Kuczyński, scenografia i kostiumy to dzieło Marka Brauna i Jolanty Łagowskiej-Braun. To przedstawienie trzeba obejrzeć i rozsmakować się w nieco już zapomnianej prozie Karola Olgierda Borchardta.

Alina Kietrys
 

Fot. Roman Jocher