Ciepło dla ludzi
Rozmowa z Wojciechem Folejewskim, prezesem Zarządu OPEC Gdynia, na temat roli energetyki cieplnej

Zanim przejdziemy do kwestii energetyki cieplnej, chciałam zapytać, co Pana – jako lidera – inspiruje w codziennych wyzwaniach
Przede wszystkim moją inspiracją jest rozwój, ale również – mówiąc prosto – czynienie dobra dla ludzi. Mam ogromną przyjemność działać w branży, która z jednej strony dynamicznie się rozwija, szczególnie w obszarze zielonej i proklimatycznej energii. Z drugiej strony natomiast, OPEC jako przedsiębiorstwo komunalne, samorządowe, jest dla ludzi. Nie dla wskaźników, zysków czy ekonomistów, ale naprawdę dla ludzi. Nasza misja to zapewnienie usługi, która jest nie tylko bezpieczna i istotna, ale również jak najbardziej dostępna cenowo. Dlatego dla mnie, służba publiczna i rozwój branżowy to najważniejsze inspirujące kwestie.

Jakie są główne priorytety i cele rozwoju OPEC w zakresie dostarczania ciepła?
Naszym głównym celem jest zapewnienie stabilnej i bezpiecznej produkcji oraz dystrybucji ciepła dla tysięcy naszych odbiorców indywidualnych oraz firm i instytucji publicznych, takich jak szkoły, przedszkola, sądy, policja czy straż pożarna. W sezonie grzewczym, kiedy zapotrzebowanie na ciepło jest szczególnie wysokie, naszym absolutnym priorytetem jest skuteczne zaspokajanie potrzeb wszystkich klientów.
Ponadto, nasze priorytety obejmują rozwój spółki poprzez dostosowywanie się do bieżących wymagań przepisów krajowych i unijnych. Wdrażamy działania mające na celu transformację naszej branży w kierunku zielonej energii. Zatem nasza praca koncentruje się nie tylko na bieżących zadaniach, ale również na długofalowym rozwoju, odpowiadając na potrzeby współczesnego rynku i zmieniającego się środowiska regulacyjnego.

Jakie projekty modernizacyjne są obecnie realizowane i planowane przez OPEC w zakresie infrastruktury cieplnej i jakie korzyści przynoszą i będą przynosić dla klientów i środowiska?
W ramach naszych planów modernizacyjnych i inwestycyjnych realizujemy wiele projektów, których liczba sięga kilkuset. Obejmują one prace remontowe, rozbudowę, modernizację i ulepszanie naszych systemów praktycznie we wszystkich dzielnicach i gminach, które obsługujemy. Prace te są prowadzone przez cały rok, obejmują usuwanie awarii (rocznie mamy ich około 100), przy czym szczególnie dbamy o to, aby były one praktycznie niezauważalne dla naszych klientów. Działamy skutecznie, wychwytując usterki na bieżąco i sprawnie je eliminując.
Realizujemy także projekty rozwojowe, które obejmują rozbudowę infrastruktury, np. rozwój zasięgu ciepłociągów w stronę nowych osiedli i dzielnic. Warto wspomnieć o kluczowych kierunkach z punktu widzenia naszych gmin, takich jak Gdynia, gdzie szczególnie obszar Chwarzna-Wiczlina jest bardzo perspektywiczny. Prowadzimy tam rozległe prace rozbudowy systemu ciepłowniczego, aby podłączyć kolejne bloki i osiedla. Podobnie Rumia to obszar intensywnego rozwoju, obejmujący także osiedla mieszkaniowe. Inwestujemy również na terenie Wejherowa, gdzie ulepszamy naszą sieć. Nie zapominajmy też o strefach biznesowych, takich jak tereny przy ul. Hutniczej w Gdyni oraz w śródmieściu Gdyni. Można zauważyć, że projektów bieżących jest bardzo dużo, a OPEC inwestuje rocznie środki rzędu 30–40 mln złotych w inwestycje.
Przed nami bardzo istotne inwestycje związane z transformacją energetyczną i zmianą technologii produkcji ciepła. Priorytetem jest projekt dekarbonizacji, czyli odejścia od spalania węgla w naszej kotłowni w Wejherowie. Od dekady wykorzystujemy tam nowoczesny system kogeneracyjny, oparty na silniku gazowym, co stanowi pierwszy etap dekarbonizacji. W planach mamy także inicjatywy związane z innymi źródłami ciepła, takie jak odzysk ciepła z oczyszczalni ścieków w Dębogórzu, rozwój instalacji solarnych i fotowoltaicznych, aby efektywnie wykorzystać energię słoneczną, najczystsze źródło energii. Od kilku lat rozwijamy nasze farmy fotowoltaiczne na dachach budynków OPEC o łącznej aktualnie mocy produkcyjnej ponad 200 kW.

W jaki sposób OPEC adaptuje się do zmian klimatycznych i jakie innowacje są wdrażane, aby zminimalizować wpływ działalności firmy na środowisko?
Działamy na podstawie „Strategii OPEC 2023–2040”. Dokument ten został przygotowany przez zarząd i pracowników firmy, przy wsparciu zespołu ekspertów zewnętrznych i w marcu tego roku zatwierdzony przez Zgromadzenie Wspólników OPEC. Strategia opiera się na czterech filarach rozwojowych. Pierwszym z nich jest tzw. zielona transformacja, która zobowiązuje nas do stopniowego odchodzenia od spalania węgla, ograniczenia spalania gazu, a także inwestowania w technologie odzysku ciepła z odnawialnych źródeł energii, takich jak energia słoneczna, wiatrowa i ciepło opadowe. Posiadamy przygotowany masterplan, czyli plan inwestycji koniecznych do przekształcenia naszej działalności na zrównoważone źródła energii, w ciągu kolejnych lat.
Warto zaznaczyć, że głównym źródłem ciepła dla naszych gmin jest obecnie elektrociepłownia EC Wybrzeże, która nie należy do OPEC, lecz jest własnością Spółki Skarbu Państwa – PGE EC. W związku z tym, PGE EC jest naszym partnerem biznesowym, od którego nabywamy ciepło dla mieszkańców. Współpracujemy, rozmawiamy i wspólnie działamy, aby zachęcać naszego partnera do uczestnictwa w programie transformacji energetyki cieplnej na źródła odnawialne.
Społeczne oczekiwania są bardzo duże, zakładając, że aktualne źródła pozyskiwania ciepła z roku na rok będą coraz bardziej ekologiczne i neutralne klimatycznie. Procesy te są niezwykle skomplikowane, obejmują ogromne transformacje technologiczne i znaczne inwestycje, które w naszym regionie szacujemy na kwotę łączną około 2 miliardów złotych w ciągu najbliższych 20 lat. Wymaga to znacznego nakładu czasu, ale przede wszystkim ogromnych środków finansowych. Mamy nadzieję, że fundusze te zostaną odblokowane, na przykład z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) czy innych programów unijnych. Gminy oraz przedsiębiorstwa komunalne nie są w stanie samodzielnie sprostać tak ogromnym kosztom, które są społecznie niezbędne i oczekiwane. Jestem optymistą w tych kwestiach i nieustannie będziemy zabiegać o środki finansowe, aby nasza produkcja ciepła dla Pomorza była jak najbardziej ekologiczna, jak najbardziej zielona.

Jakie jeszcze przedsięwzięcia podejmuje OPEC w celu poprawy efektywności energetycznej, zarówno w obszarze produkcji ciepła, jak i jego dystrybucji?
Pomówmy o dystrybucji ciepła, w czym drzemie olbrzymi potencjał oszczędności energii. Dotyczy to wielu aspektów technicznych, przede wszystkim efektywności i szczelności sieci, ponieważ każda awaria sieci wiąże się z wyciekiem ciepła, co jest niewątpliwie stratą wpływającą na koszty świadczenia usług. Drugi obszar to racjonalne obniżanie temperatury wody, która często jest nadmiernie podgrzewana i częściowo marnotrawiona. Obecnie staramy się optymalizować krzywą grzewczą, co pozwala utrzymać komfort cieplny dla odbiorcy, przy zmniejszonym podgrzewaniu wody. Podejmujemy wiele inicjatyw obniżania temperatur, stosowania technologii inteligentnego zapętlania wody w sieciach oraz korzystania z coraz lepszych technologii w zakresie automatyki sterowania, aby zoptymalizować układ pomp, zaworów, przepustnic i jak najlepiej dysponować ciepłem.
W tym wszystkim kluczową rolę odgrywa świadomość odbiorcy, ponieważ – czy chcemy się do tego przyznać, czy nie – często marnotrawimy ciepło, na przykład poprzez długotrwałe otwieranie okien w okresie grzewczym. Edukacja w zakresie unikania nadmiernego ogrzewania mieszkań jest niezbędna, gdyż nie tylko jest to niezdrowe, ale także prowadzi do strat cieplnych. Jesteśmy zwolennikami i propagujemy tzw. ciepło 20°C, gdyż badania pokazują, że jest to najbardziej optymalna temperatura dla organizmu. Niestety, często postępujemy inaczej, utrzymując wysokie temperatury w mieszkaniach, co prowadzi do marnotrawienia cennej energii i szkodzenia zdrowiu. Warto wziąć przykład chociażby z krajów skandynawskich, gdzie mieszkańcy utrzymują umiarkowane temperatury, również w swoich domach, i ubierają się stosownie do warunków atmosferycznych. Zachęcamy, aby dostosowywać się do warunków zewnętrznych i działać mądrze oraz oszczędnie.

Wsparcie dla klientów: które usługi dodatkowe oferuje OPEC swoim klientom, aby zwiększyć komfort korzystania z dostarczanego ciepła i jednocześnie promować oszczędność energetyczną?
W OPEC angażujemy się bardzo w wiele działań informacyjno-edukacyjnych w zakresie energii, takich jak: warsztaty, seminaria, konferencje, a także rozmowy z seniorami, uczniami oraz właścicielami, administratorami i zarządcami budynków. Naszym celem jest promowanie oszczędzania energii, proekologicznego podejścia oraz obniżania temperatur w przegrzanych mieszkaniach. Oprócz edukacji, oferujemy szereg usług serwisowych i utrzymaniowych. Budujemy również wizerunek naszych pracowników jako fachowych doradców energetycznych, a nie jedynie pracowników zajmujących się ogrzewaniem czy paleniem w kotłowniach. Ta era dawno minęła. Nasi pracownicy są ekspertami w doradztwie energetycznym, automatyce i sztuce sterowania systemami. Współpracują z zarządcami i spółdzielniami, aby rzeczywiście serwisować, optymalizować i automatyzować urządzenia ciepłownicze, zapewniając minimalne zużycie energii i optymalną wydajność. Posiadamy także rozbudowany pakiet usług chemicznych, które pozwalają na czyszczenie urządzeń, płukanie oraz odkamienianie systemów. Niejednokrotnie efekty tych działań są zadziwiające, z korzyścią dla końcowego odbiorcy.

Jakie relacje OPEC utrzymuje z samorządami lokalnymi i jakie działania podejmuje w celu zaspokojenia potrzeb energetycznych lokalnych społeczności? 
Naszymi właścicielami są gminy, co sprawia, że dla nas istnieje symbioza i poczucie współwłasności. Po drugie, jesteśmy dostawcą niemal wszystkich usług ciepła do instytucji publicznych, w tym samorządowych na terenie naszego działania. Dostarczamy im ciepło i ciepłą wodę, a gminy płacą nam za to ze swoich budżetów. Wszystkie takie obiekty na terenach naszych gmin służą społeczeństwu, więc świadczymy usługi prospołeczne. Cieszy nas przy tym fakt, że coraz częściej spotykamy się ze strony odbiorców z podejściem ekonomicznym, racjonalnym i nowoczesnym do zużycia energii oraz unikania nadmiernego ogrzewania pomieszczeń. Nasza edukacja w zakresie szacunku do energii, która jest nie tylko niezbędnym elementem życia, ale również kosztownym zasobem, przynosi efekty. Pozytywnie motywuje nas to do dalszych działań.

Perspektywy na przyszłość, czyli główne wyzwania i szanse, jakie widzi prezes OPEC w kontekście przyszłego rozwoju i ewolucji branży energetyki cieplnej, to?
Energetyka cieplna, jak to pokazały trudne czasy, takie jak pandemia czy agresja rosyjska, wykazała, że systemowe dostarczanie ciepła do mieszkańców i instytucji stało się jednym z kluczowych elementów stabilności i bezpieczeństwa społecznego. Nasze systemy energetyczne udowodniły, że w trudnych czasach działają sprawnie, a my zapewniliśmy nieprzerwaną dostawę ciepła. Misję tę będziemy kontynuować, także podłączając do sieci kolejne nowe budynki i osiedla, gwarantując stabilność i natychmiastowy serwis naprawczy w razie potrzeby. To również przemawia za nami jako solidnym i sprawdzonym operatorem miejskiego systemu cieplnego.
Ugruntowanie pozycji OPEC-u jako spółki komunalnej, świadczącej wysokiej jakości usługi ciepłownicze i energetyczne w regionie, jest bardzo ważnym elementem naszej tożsamości. Innym wyzwaniem jest dekarbonizacja naszego ciepła, aby stawało się coraz bardziej przyjazne dla środowiska, a ostatecznie osiągało stan zeroemisyjny. Kolejnym obszarem naszego zainteresowania jest rozwój technologii zaawansowanych systemów grzewczych, zapewniających wysoką efektywność cieplną. Dodatkowo, dążymy dla równowagi do wprowadzenia systemów chłodzenia, nie tylko poprzez wentylację, lecz również schładzanie pomieszczeń odbiorców. Pracujemy, aby ostatecznie długofalowo zapewnić odbiorcom tzw. całoroczny komfort cieplny, niezależnie od zewnętrznych warunków, utrzymując stałą temperaturę w domach na poziomie około 20°C. Jest to naszym długoterminowym celem, który z perspektywy obecnej technologii jeszcze nie jest w pełni możliwy, ale będziemy zbliżać się do takich rozwiązań.

Jeśli mielibyśmy przenieść się na chwilę do świata poza pracą, to co jest Pana ulubionym sposobem na relaks?
Przede wszystkim, kładę nacisk na budowanie relacji rodzinnych i towarzyskich. Podkreślam i promuję hasło, że dobre relacje towarzyskie przedłużają życie. Warto w nie inwestować, a ja osobiście czerpię z tego dużo satysfakcji. Po drugie, uważam, że aktywne spędzanie czasu wolnego jest kluczowe. Prywatnie jestem zarówno fanem żeglarstwa, jak i miłośnikiem narciarstwa zimowego, a lubię także marsze i jazdę na rowerze. Aktywność potrafi złagodzić stresy, odświeżyć umysł i dać pozytywną dawkę energii.
Moim życiowym hobby jest natomiast muzyka, zarówno jej tworzenie, granie, jak i słuchanie. Muzyka według mnie nie tylko łagodzi obyczaje, ale także harmonizuje, pozytywnie wpływa na nasze nastawienie i pobudza kreatywność życiową.

Zanim zakończymy naszą rozmowę, chciałabym zapytać o Pana życzenia noworoczne dla zespołu pracowników i klientów OPEC.
Serdecznie pozdrawiam czytelników i przyjaciół wydawnictwa. Wszystkim przesyłam życzenia ciepłych, ale „nieprzegrzanych” świąt, zarówno jeśli chodzi o temperaturę w domu, jak i o ciepło w relacjach. Wzajemnego ciepła nigdy dość, a nadchodzący rok niech przyniesie nam go jak najwięcej. Bądźmy pozytywni i dzielmy się ciepłą energią.