EXPO 2020 w Dubaju
Miraż Szejka Mohammeda na pustyni?
Pandemia, konflikty zbrojne z Bliskim Wschodzie, wojna w Ukrainie, a w tle EXPO 2020 w malutkim kraju na pustyni. Nikt z biznesowych tuzów nie spodziewał się sukcesu gospodarczego wydarzenia w Dubaju. Nikt z liderów światowych potęg nie wierzył, że to EXPO będzie czymś więcej niż kolejnym kaprysem szejka bin Rashida, znanego ze śmiałych projektów – budowy Burj Khalify czy misji na Marsa. Przecież społeczność półtoramilionowego turystycznego raju to nie doświadczeni organizatorzy wielkich imprez, tacy jak Chińczycy, Europejczycy czy Amerykanie.
Liczby mówią wszystko
EXPO w 2010 w Szanghaju odwiedziło 73 miliony osób, a wystawcami byli reprezentanci 189 krajów i 57 organizacji. Polski pawilon odwiedziło wówczas 8 milionów zwiedzających. EXPO w Mediolanie w 2015 roku postawił na hasło wystawy związane z wyżywieniem, zatem 150 państw przyciągnęło uwagę w sumie 21 milionów uczestników. Wówczas potencjał rolnictwa i przetwórstwa Polski i regionów przy akompaniamencie Chopinowskich utworów zaciekawił 1 670 312 uczestników. Co ciekawe, Expo’92 w Sewilli było pierwszą wystawą po II wojnie światowej, w której wzięła udział Polska. A co równie interesujące – w wyżej wymienionych wydarzeniach pomimo nieobecności najważniejszych polityków z naszego kraju, regiony Polski zawsze były reprezentowane na najwyższym szczeblu i ostatecznie wiele regionalnych instytucji do dziś jest beneficjentem tych relacji i tych prezentacji.
W marcu 2020 cały świat literalnie zamarł. Jak to określono w jednym z filmów „wrażenie było takie, jakby czas się zatrzymał, życie zawiesiło się w bursztynie”. W Gdańsku, światowej stolicy bursztynu wiemy, co to oznacza – przecież choć raz widzieliśmy mrówkę czy muszkę uwięzioną w bałtyckim złocie. Pandemia COVID-19 i związane z nią lockdowny pozwoliły nam się poczuć dokładnie jak te muszki. Decyzją organizatorów EXPO 2020 Dubai zostało przeniesione na rok 2021, jednak nazwa pozostała przy 2020. Można było sobie wyobrazić sobie szok Emiratczyków i dramatyczne odczucia, z jakimi liczono straty za niemal ukończoną i wybudowaną dzielnicę EXPO 2020.
Zatem podliczmy i porównajmy ostatnie wystawy z tą, która 31.03.2022 r. się zakończyła – 24 102 967 odwiedzających wystawę! Uczestnicy pochodzili ze 178 państw, 49% odwiedziło EXPO więcej niż jeden raz, a najstarszy z uczestników miał 98 lat. Najwięcej osób reprezentowało kolejno takie kraje jak: Indie, Niemcy, Arabia Saudyjska, Wielka Brytania, Rosja, Francja, USA. Wystawcy reprezentowali 192 krajów oraz 14 międzynarodowych organizacji i 22 partnerów. Policzono, że wystawę EXPO 2020 w Dubaju odwiedziło 2777 przywódców państw. Ponad 200 milionów osób oglądało wydarzenia online. To wszystko było możliwe dzięki zaangażowaniu 30 000 wolontariuszy ze 135 krajów oraz w wyniku zorganizowanych na terenie wystawy 35 000 wydarzeń kulturalnych, sportowych i biznesowych.
A jednak liczby nie mówią, „jak” im się udało
W mieście portowym Dubaj w roku 1930 totalnie upadł handel perłami, z którego region słynął przez setki lat. W roku 1971 siedmiu emirów podpisało z Wielką Brytanią porozumienie o niezależności i od 2 grudnia 1971 powstało państwo Zjednoczone Emiraty Arabskie ze stolicą w Abu Dhabi (bogatą w złoża surowców). Dubaj jako miasto portowe i emirat, w którym surowców była szczątkowa ilość, musiał zdefiniować siebie od nowa. Wykorzystując nowe lotnisko i Jabel Ali Port, obecny emir Dubaju szejk Mohammed bin Rashid Al Maktoum przedstawił ojcu koncepcję „Destination Dubai”. Po usłyszeniu słowa „namus”, co w bliskowschodniej kulturze oznacza zgodę, rozpoczął realizację swojego planu. Od lat 80. każdego roku Dubaj dowodzi, że zasługuje na miano atrakcji turystycznej. Na potęgę budowane są hotele, centra handlowe i rozrywkowe, infrastruktura drogowa, każdego roku powstają „numery jeden”. Tu mała dygresja na wyjaśnienie dubajskiego „numeru jeden” lub „czegoś naj!”. Obsesją Emiratczyków jest prezentacja czegoś największego, pierwszego lub jedynego. I tak centrum handlowe Dubai Mall zajmuje największą powierzchnię na świecie, a wieża Burj Khalifa z apartamentami, biurami, hotelem i restauracjami jest wciąż najwyższym budynkiem na świecie. Oddane w czasie EXPO koło widokowe Ain Dubai ma największą średnicę spośród tysięcy kół, które znamy z różnych miast. Jakie więc miałoby być EXPO 2020 w Dubaju, jeśli nie naj? Nagromadzenie NAJ, a także ambitne przedsięwzięcia ZEA spowodowały w ostatnich latach napływ dużych inwestycji odwiedziny ciekawskich turystów i celebrytów. Apartamenty zakupili tu aktorzy, politycy, nawet królowie z innych krajów, a przede wszystkim ulubieni przez następcę tronu sportowcy. Cristiano Ronaldo nazywa Dubaj drugim domem. Tak prowadzony marketing przyciąga nie tylko celebrytów i turystów, ale także idące za nimi wielkie pieniądze i biznesy.
Biało-czerwone akcenty
Cristiano Ronaldo zgromadził tłumy na Al Wasl Dome, czyli w centralnym miejscu uroczystych spotkań głów państw, oficjalnych delegacji i artystów na terenie EXPO 2020 Dubai. Również Robert Lewandowski, który 27 grudnia 2021 r. odebrał nagrody Goal Scorer of The Year (Maradona Award) oraz TikTok Fans Player of The Year Award w plebiscycie Global Soccer Award, następnego dnia spotkał się z tysiącami fanów piłki nożnej na arenie Al Wasl. Chwilę później Robert Lewandowski odwiedził Polski Pawilon – piłka z jego autografem do końca trwania wystawy była jedną z atrakcji do obejrzenia w biurze Komisarza Polskiego Pawilonu.
Komisarz, zapytany przeze mnie w marcu o inne sukcesy polskiej promocji na EXPO, wymienia organizację Polsko-Arabskiego Forum Gospodarczego w grudniu 2021, które poprzedziło Dzień Polski na wystawie. Wzięło w nim udział 400 polskich przedsiębiorców, przedstawiciele polskiego Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz przedstawiciele ministerstw ZEA. Każdego wieczora w Polskim Pawilonie rozbrzmiewały utwory Chopina, które towarzyszyły promocjom kilku regionów, w których brali udział samorządowcy, przedsiębiorcy i artyści. Kilkadziesiąt podpisanych umów gospodarczych i pomiędzy organizacjami i instytucjami można określić jako obiecujące na przyszłość.
Promocja województwa pomorskiego zaplanowana na dni 8–9 marca 2022 r. z jednej strony mierzyła się ze skutkami rozpoczętej wojny na Ukrainie i uniemożliwiła przyjazd najwyższych rangą reprezentantów regionu. Z drugiej strony wykorzystano ten czas na organizację forum gospodarczego, pokazu mody z biżuterią z bursztynu i przedstawienie atrakcji turystycznych Pomorza na wystawie czasowej.
Potencjał EXPO 2020 w Dubaju wykorzystali najwięksi światowi gracze gospodarczo-polityczni. Francuskie firmy z branży luksusowej sponsorowały eventy tematyczne oraz specjalny pawilon poświęcony wyzwaniom kobiet, a dzień dedykowany Francji uświetnił swą obecnością prezydent Emmanuel Macron. W dniach specjalnych swoje kraje reprezentowali: Wielką Brytanię – książę William, Szwecję – król Szwecji Karol XVI Gustaw, a Arabię Saudyjską – książę Mohammed bin Salman. W Dzień Kobiet panele dyskusyjne zaszczycili – Reem bint Ibrahim Al-Hashemy z Ministerstwa Współpracy Zagranicznej ZEA i dyrektor generalna EXPO 2020, szefowa operacyjna grupy META Sheryl Sandberg oraz aktor Remi Malek.
Szejk Mohammed spotykał się każdym najwyższym przedstawicielem władzy wizytującym EXPO, starał się także odwiedzić oficjalnie każdy z pawilonów. 10 marca był gościem w Pawilonie Polskim. Niestety, nie miał okazji się spotkać z prezydentem Polski Andrzejem Dudą, pomimo że wizyta była zaplanowana jako uświetnienie Dnia Polski. Strategia „Destination Dubai” szejka Mohammeda przyczyniła się do realizacji udanego wydarzenia EXPO 2020 Dubai. Relacje, które przez lata budował z liderami wielu krajów, zaowocowały ich znaczącą obecnością i wieloma zauważonymi wydarzeniami.
Czy polscy przedsiębiorcy i reprezentanci instytucji będą w stanie zastąpić relacje na najwyższym szczeblu w celu budowania wspólnych przedsięwzięć? W regionie Bliskiego Wschodu jest to niemożliwe. Ale jak widać, biznes, samorządy i ministerstwa próbowały. Pawilon Polski odwiedziło nieco ponad 1,4 miliona uczestników, a największą atrakcją okazały się lody. Włoskie.
Aleksandra Harasiuk
Od lewej członkinie Komisji Współpracy Międzyregionalnej i Zagranicznej Sejmiku
Województwa Pomorskiego: Sylwia Laskowska-Bobula, Danuta Wawrowska
(przewodnicząca), Marta Cymańska, Aleksandra Harasiuk, dyrektor MSB i prezeska Hevelius.
